حاشَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حاشَ: (وَ قُلْنَ حاشَ لِلَّهِ)«حاشَ لِلَّهِ» از مادّه
«حشی» به معنای طرف و ناحیه است،
و
«تحاشی» به معنای کناره‌گیری می‌آید و مفهوم جمله «حاشَ لِلَّهِ» این است که
خدا منزه است، اشاره به این که
یوسف (علیه‌السّلام) بنده‌ای است پاک و منزه.
(فَلَمَّا سَمِعَتْ بِمَكْرِهِنَّ أَرْسَلَتْ إِلَيْهِنَّ وَأَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّكَأً وَآتَتْ كُلَّ وَاحِدَةٍ مِّنْهُنَّ سِكِّينًا وَقَالَتِ اخْرُجْ عَلَيْهِنَّ فَلَمَّا رَأَيْنَهُ أَكْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلّهِ مَا هَذَا بَشَرًا إِنْ هَذَا إِلاَّ مَلَكٌ كَرِيمٌ) (هنگامی که همسر عزیز نیرنگ آنها را شنید، به سراغشان فرستاد؛ و برای آنها پشتی گرانبها، و مجلس باشکوهی فراهم ساخت؛ و به دست هر کدام، کاردی برای بریدن
میوه داد؛ و به یوسف گفت: «بر آنان وارد شو!» هنگامی که چشمشان به او افتاد، او را بسیار با شکوه و زیبا یافتند؛ و بی‌توجه دست‌های خود را بریدند؛ و گفتند: «منزّه است خدا! این بشر نمی‌باشد؛ این جز یک
فرشته بزرگوار نیست!»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اینکه فرمود:
(وَ قُلْنَ حاشَ لِلَّهِ) تقدیس خداست در امر یوسف، و این جمله نظیر آیه
(ما یَکُونُ لَنا اَنْ نَتَکَلَّمَ بِهذا سُبْحانَکَ هذا بُهْتانٌ عَظِیمٌ) است. تقدیس خدای سبحان، ادبی است که معتقدین به خدا در هر امری که در آن یک نوع تنزیه و تبرئه برای کسی اثبات می‌کنند به زبان آورده نخست خدا را تنزیه و سپس به تنزیه شخص مورد نظر می‌پردازند.
زنان
مصر هم وقتی خواستند یوسف را تنزیه کنند و بگویند:
(ما هذا بَشَراً...) اول خدا را با جمله حاش للَّه تنزیه نموده و سپس به تنزیه یوسف پرداختند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حاشَ»، ص۱۷۵.
