جِنَّةٍ - به کسر جیم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جِنَّةٍ:
(أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُواْ مَا بِصَاحِبِهِم مِّن جِنَّةٍ ) جِنَّةٍ: همان گونه كه بزرگان اهل
لغت گفته‌اند به معنى
«جنون» است.
ريشه اصلى آن به معنى «پوشش و حائل» آمده، گويا به هنگام جنون پوششى به روى عقل مى‌افتد.
به موردی از کاربرد
جِنَّةٍ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُواْ مَا بِصَاحِبِهِم مِّن جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ نَذِيرٌ مُّبِينٌ) (آیا فکر نکردند که همنشین آنها (پیامبر) هیچ‌گونه اثری از
جنون ندارد؟! پس چگونه چنین نسبت ناروایی به او می‌دهند؟! او فقط بیم‌دهنده‌ای روشنگر است. که مردم را متوجّه وظایفشان می‌سازد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله
(ما بِصاحِبِهِمْ مِنْ جِنَّةٍ) کلام دیگری است که منظور از آن تصدیق
رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) در ادعای
نبوت است، و در عین حال اشاره به آن چیزی که مردم درباره‌اش تفکر می‌کردند دارد، گویا فرموده است: آیا تفکر نمی‌کنند در اینکه صاحبشان جن زده نیست تا حقیقت مطلب برایشان روشن شود؟ آری، او دیوانه نیست و نیست او مگر بیم‌رسانی آشکار.
تعبير از رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) به صاحب ايشان براى اشاره به ماده استدلال فكرى است، زيرا رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) در تمام طول زندگى مصاحب ايشان و ايشان مصاحب وى بوده‌اند، و اگر او ديوانه مى‌بود در طول اين مدت معلوم مى‌شد، پس معلوم مى‌شود او ترساننده است نه ديوانه.
و كلمه جنة به طورى كه گفته‌اند به اصطلاح ادبى بناء نوع است، يعنى نوعى از جنون، گر چه احتمال هم دارد كه مراد از آن يک فرد از جن باشد، چون مردم آن روز معتقد بودند كه ديوانه كسى است كه يكى از جن در بدن او حلول نموده و به زبان او تكلم كند.
آيه مورد بحث به گفتار بى‌اساس بت‌پرستان دائر به جنون
پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) پاسخ مى‌دهد و مى‌گويد: «آيا آنها فكر و انديشه خود را به كار نينداختند كه بدانند همنشين آنها (پيامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) هيچ‌گونه آثارى از جنون ندارد؟».
اشاره به اين كه پيامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) شخص ناشناخته‌اى در ميان آنها نبود و به تعبير خودشان «صاحب» يعنى دوست و هم‌نشينشان محسوب مى‌شد، بيش از چهل سال در ميان آنها رفت و آمد داشته و همواره فكر و تدبيرش را ديده‌اند و آثار نبوغ را در وى مشاهده كرده‌اند، كسى كه قبل از اين دعوت، از عقلاى بزرگ آن جامعه محسوب مى‌شد، چگونه يک‌بار چنين وصله‌اى را به وى چسباندند، آيا بهتر نبود به جاى چنين نسبت ناروايى در اين فكر فرو روند كه ممكن است دعوت او حق باشد و مأموريتى از طرف
پروردگار يافته باشد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «جِنَّةٍ»، ص۴۰۲.
