جُوع (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جُوع (به ضم جیم) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای
گرسنگی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در شناختن بزرگوار و پست فطرت و قسمت مال بین نیازمندان از این واژه استفاده نموده است.
این واژه ده بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
جُوع به معنای گرسنگی آمده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره شناختن بزرگوار و پست فطرت می‌فرماید:
«احْذَروا صَوْلَةَ الْكَريمِ إذا جاعَ، و اللَّئيمِ إذا شَبِعَ.» «از تعرض
کریمان، چون
گرسنه شوند و از تعرض فرومایگان، چون سیر شوند،
حذر کنید.»
واژه «جوعة» و «مجاعة» به معنای دفعه و گرسنگی آمده است؛ چنان‌که امام (علیه‌السلام) در
نامه ۶۰ فرموده است:
«اَنا اَبْرَاُ اِلَیْکُمْ وَ اِلَی ذِمَّتِکُمْ مِنْ مَعَرَّة الْجَیْشِ اِلاّ مِنْ جَوْعَة الْمُضْطَرِّ لا یَجِدُ عَنْها مَذْهَباً اِلَی شِبَعِهِ.» «من، در نزد شما، به سبب
بیعتی که میان ماست، بیزارم از آسیبی که سپاهیان به مردم رسانند؛ مگر آن‌که، یکی از آنها
گرسنه مانده و برای سیر کردن خود، جز آن راهی نداشته باشد.»
همچنین در
نامه ۶۷ نیز می‌فرماید:
«وَ انظُر اِلَی ما اجتَمَعَ عِندَکَ مِن مالِ اللّهِ فاصرِفهُ اِلَی مَن قِبَلَکَ مِنْ ذَوی الْعِیالِ وَ الْمَجاعَة مُصیباً بِهِ مَواضِعَ الْفاقَة وَ الْخَلاّتِ.» «در آنچه از مال خدا در نزد تو گرد آمده، دقت و‌اندیشه کن! سپس آن را به مصرف کسانی از عیالمندان و گرسنگانی که در
مکه در نزد و هستند برسان و این در حالی باشد که آن را به مواردی از
فقر شدید و احتیاجات مردم نیازمند برسانی.»
امام (علیه‌السلام) در بیانی دیگر می‌فرماید:
«اِنَّ اللَّهَ سُبْحانَهُ فَرَضَ فی اَمْوالِ الْاَغْنِیاءِ اَقْواتَ الْفُقَراءِ فَما جاعَ فَقیرٌ اِلاّ بِما مُتِّعَ بِهِ غَنیٌّ وَ اللَّهُ تَعالَی سائِلُهُمْ عَنْ ذَلِکَ.» «
خداوند سبحان در اموال ثروتمندان قوت‌های
فقراء را
واجب کرده، هیچ
فقیر گرسنه نمانده مگر به وسیله مالی که غنی با آن لذت برده است، خداوند از آنها در این باره سوال خواهد کرد.»
این واژه ده بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جوع»، ج۱، ص۲۴۱.
