جَزاء (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَزاء (به فتح جیم) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای مکافات، مقابله (
پاداش ـ
کیفر) که
حضرت علی (علیهالسلام) پس از فتح
بصره در سخنان خود خطاب به مردم بصره و
عدل الهی و ... از این واژه استفاده نموده است.
جَزاء به معنای مکافات، مقابله (پاداش ـ کیفر) آمده است. چنانکه در
قاموس آمده است: اگر ما بعد این کلمه «باء ـ علی» آید، به معنای مکافات و مجازات میباشد و هرگاه «عن» باشد، به معنی قضا و اداء است. چنانکه گفته میشود: «جزی عنه: قضی». اگر این واژه بدون حروف یاد شده باشد، به معنی کفایت میباشد؛ چنانکه گفته میشود: «جزی الشّیء: کفی.»
امام (صلواتاللهعلیه) بعد از فتح بصره ضمن ایراد سخنانی برای مردم، فرمودهاند: «و جزاکم الله من اهل مصر عن اهل بیت نبیّکم احسن ما یجزی العاملین بطاعته.»
امام (علیهالسلام) همچنین نسبت به عدل خدا فرموده است: «اذا رَجَفَتِ الراجفة ... فلم یجز فی عدله و قسطه یومئذ خرق بصر فی الهواء و لا همس قدم فی الارض الّا بحقّه؛
چون
قیامت آید، جزا داده نمیشود در عدل خدا، باز شدن چشمی در هوا (نگاه به بالا) و نه صدای آهسته قومی در
زمین مگر از روی حق.»
آن حضرت (علیهالسلام) در بیانی خطاب به برادرش
عقیل ضمن شکایت از
قریش مینویسد: «فانّهم قد اجمعوا علی حربی کاجماعهم علی حرب رسول الله (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) قبلی فجزت قریشا عنّی الجوازی فقد قطعوا رحمی.»
واژه «جوازی» به معنای جزاء دهندگان است.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جزم»، ج۱، ص۲۱۶.