جَبْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَبْل (بر وزن عقل) یا
جِبِلَّه یکی از مفردات
نهج البلاغه، به معنای خلق کردن و
آفریدن یا خلقت و طبیعت، است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در مورد
آفرینش حضرت آدم (علیه‌السلام) و
زمین، توصیف
خدای تعالی و ... از این واژه استفاده نموده است.
جَبْل (بر وزن عقل)
یا
جبلّه به معنای خلق کردن و آفریدن یا خلقت و طبیعت آمده است. چنان‌که در
لغت آمده است: «
جبله الله: جبلا: خلقه - جبل فلانا علی کذا: طبعه علیه».
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خلقت
آدم (علیه‌السلام) فرموده: خداوند از شور و شیرین و سخت و نرم زمین خاکی جمع کرد ...
«فَجَبَلَ مِنْها صُورَةً ذَاتَ اَحْنَاء وَ وُصُول، وَ اَعْضَاء وَ فُصُول»؛
«و از آن مجسّمه‌ای آفرید که دارای اطراف و مفصل و اعضاء ... بود».
امام (علیه‌السلام) درباره خلقت زمین نیز فرموده است:
«وَ جَبَلَ جَلاَمِيدَهَا»؛
«آفريده سنگهاى بسيار سخت و بزرگ زمين».
حضرت (علیه‌السلام) همچنین درباره آدم (علیه‌السلام) در بیانی دیگر می‌فرماید:
«اخْتَارَ آدَمَ (علیه‌السلام)، خِیرَةً مِنْ خَلْقِهِ، وَ جَعَلَهُ اَوّلَ جِبِلَّتِهِ، وَ اَسْکَنَهُ جَنَّتَهُ»؛
«آدم (علیه‌السلام) را از ميان مخلوقاتش برگزيد، و او را نخستين و برترين مخلوق خويش قرار داد؛ وى را در بهشت خود جاى داد».
منظور از واژه «
جبلّة» مخلوق است.
حضرت (علیه‌السلام) در وصف حق تعالی فرموده است:
«اللَّهُمَّ داحَیَ الْمَدْحوَّاتِ، وَ داعِمَ الْمَسْموکَاتِ، وَ جَابِلَ الْقُلوبِ عَلَی فِطْرَتِها: شَقیِّها وَ سَعیدِها...»؛
«ای الله، ای گسترش دهنده زمین‌های گسترش یافته، و ای نگاه دارنده
آسمان‌های نگاه داشته شده، و این آفریننده قلب‌ها بر فطرت آن‌ها، شقّی آن‌ها و سعید آن‌ها».
این واژه چهار بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جبل»، ص۱۹۹.
