جوهر بسیط

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

جوهر بسیط یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای جوهر بدون جزء خارجی است.

---

جوهر به لحاظ داشتن یا نداشتن جزء بر دو نوع است: جوهر بسیط و جوهر مرکب. «جوهر بسیط»، جوهری است که از جواهر دیگر ترکیب نشده است و جزء خارجی ندارد که به چهار صورت است:
۱. ماده یا هیولا؛
۲. صورت؛
۳. نفس؛
۴. عقل.

---

توضیح اینکه جوهر بسیط یا جزء مرکب (داخل مرکب) است و یا نیست. در صورت اول یا محل جوهر دیگری شده است که آن را «ماده» یا «هیولی» می‌نامند، و یا حال در جوهر دیگری شده است که «صورت» نامیده می‌شود که فعلیت مرکب خارجی، مربوط به همین صورت است.
در صورت دوم (بسیطی که جزء مرکب نیست یا بسیط غیر داخل در مرکب) یا در ماده تصرف می‌کند که «نفس» نام دارد یا نه که آن را «عقل» می‌خوانند. بدین‌سان، جوهر مرکب به جوهری می‌گویند که مرکب از حاّل و محلّ است و از ترکیب چند جوهر به وجود آمده باشد و آن هم منحصر در «جسم» است که مرکب از ماده و صورت خارجی است.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریه.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

---