جودیّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جودیّ:
(وَ قُضِیَ الْاَمْرُ وَ اسْتَوَتْ عَلَی الْجُودِیِ) جودیّ: بسيارى از مفسران گفته‌اند،
«جودى» كه محل پهلو گرفتن كشتى
نوح معرفى شده، كوه معروفى است در نزديكى
موصل.
بعضى ديگر آن را كوهى در حدود شام و يا نزديک «آمد» و يا در شمال
عراق دانسته‌اند.
كتاب
مفردات راغب آن را كوهى در ميان موصل و الجزيره (نام منطقه‌اى است در شمال عراق و آن غير از الجزائر و الجزيره معروف امروز است) مى‌داند. بعيد نيست كه همه اين‌ها به يک معنى بازگردد، زيرا «موصل» و «آمد» و «جزيره» همه جزء مناطق شمالى عراق و نزديک شام مى‌باشند.
بعضى ديگر از مفسران احتمال داده‌اند كه منظور از جودى هر كوه و زمين محكمى است، يعنى كشتى نوح بر يک زمين محكم كه براى پياده شدن سرنشينانش آماده بود پهلو گرفت، ولى مشهور و معروف همان معنى اول است.
به موردی از کاربرد جودیّ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قِيلَ يَا أَرْضُ ابْلَعِي مَاءكِ وَ يَا سَمَاء أَقْلِعِي وَ غِيضَ الْمَاء وَ قُضِيَ الأَمْرُ وَ اسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِيِّ وَ قِيلَ بُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ) ( گفته شد: «اى زمين، آبت را فروبر! و اى آسمان، از بارش خوددارى كن!» و آب فرو نشست‌و كار پايان يافت و كشتى بر دامنه كوه جودى، پهلو گرفت؛ و در اين هنگام، گفته شد: «دور باد گروه ستمكاران از رحمت خدا!»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه جودى به معناى مطلق كوه، و زمين سنگى و سخت است. ولى بعضى گفته‌اند كلمه مذكور بر همه كوه‌هاى دنيا اطلاق نمى‌شود بلكه نام كوه معينى در سرزمين موصل است و اين كوه معين در يک رشته جبالى واقع شده كه آخرش به سرزمين ارمينيه منتهى مى‌شود، كه به سلسله جبال آرارات معروف است.
آيه مورد بحث درباره پايان طوفان
نوح (علیه‌السلام) و فرمان
پروردگار به بازگشت زمين به حالت عادى خويش (بعد از مجازات قوم نوح) و نيز درباره «جودىّ»، مكانى كه كشتى نوح پهلو گرفته است، سخن مى‌گويد.
در كتاب «
اعلام قرآن» دربارۀ كوه جودى تحقيق و تتبعى شده است كه در ذيل مى‌آوريم:
«جودى نام كوهى است كه كشتى نوح بر فراز آن به خاک نشسته و نام آن در
سوره هود آيه ۴۴ كه قريب المضمون با مندرجات
تورات است ذكر شده است.
نسبت به محل كوه جودى سه قول اظهار شده است:
(۱) بنابر قول اصفهانى، كوه جودى در عربستان است و يكى از دو كوهى است كه در قلمرو قبيله «طى» واقع است.
۲) كوه جودى سلسلۀ كار دين است كه در شمال شرقى جزيره «ابن عمر» در مشرق دجله، نزديک موصل، واقع است و اكراد آن را به لهجه خود «كاردو» و يونانيان «جوردى» و اعراب آن را «جودى» خوانده‌اند.
در ترگوم يعنى ترجمه كلدانى تورات و همچنين در ترجمه سريانى تورات، محل به خاک نشستن كشتى نوح، قلعه كوه اكراد «كاردين» معين شده است.
جغرافى‌دانهاى عرب نيز جودى مذكور در قرآن را بر اين كوه منطبق كرده‌اند و گفته‌اند كه تخته‌پاره‌هاى كشتى نوح در قله اين كوه تا زمان
بنی‌عباس باقى بوده است و
مشرکان آن را زيارت مى‌كرده‌اند.
در داستان‌هاى بابلى، داستانى شبيه به داستان طوفان نوح موجود است، به علاوه مى‌توان احتمال داد كه دجله طغيان كرده باشد و مردم آن حدود دچار طوفان شده باشند.
در كوه جودى كتيبه‌هاى آشورى موسوم به كتيبه‌هاى «ميسر» موجود است و در اين كتيبه‌ها نام «آرارتو» ديده شده است.
۳) در ترجمه فعلى تورات، محل به خاک نشستن كشتى نوح كوه‌هاى آرارات تعيين شده و آن كوه «ماسيس» واقع در ارمنستان است.
نويسنده قاموس كتاب مقدس معنى اوليه را «ملعون» ضبط كرده و گفته است:
بنابر
روایات، كشتى نوح بر فراز اين كوه به خاک نشست و آن را عرب‌ها «جودى» مى‌نامند و ايرانيان «كوه نوح» و تركان آن را «كرداغ» به معنى كوه سراشيب مى‌خوانند و در نزديكى ارس واقع است. تا قرن پنجم ارامنه در ارمنستان كوهى به نام جودى نمى‌شناختند و از آن قرن شايد براثر اشتباه مترجمان تورات كه كوه «اكراد» را كوه آرارات ترجمه كرده‌اند براى علماى ارمنى چنين تصورى پيدا شده است.
شايد مجوز اين تصور آن بوده است كه آشوريان بر كوه‌هاى شمال و جنوب درياچه «وان» نام آرارات يا آرارتو، مى‌داده‌اند. مى‌گويند كه حضرت نوح بر فراز كوه جودى پس از فرونشستن طوفان، مسجدى ساخت و ارامنه هم مى‌گويند كه در پاى كوه جودى قريه «ثمانين» يا «ثمان» نخستين محلى بوده كه همراهان نوح بدان فرود آمده‌اند.»
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «جودیّ»، ص۴۲۳.
