• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جمله‌های انشایی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



جملههای انشایی به کلامِ صادر شده به قصد ایجاد معنا و غیر قابل تصدیق و تکذیب اطلاق می‌شود.



جملههای انشایی، از اقسام جملههای تام و مقابل جملههای خبری بوده و به کلام تامی گفته می‌شود که برای آن در عالم خارج، ما به ازایی نیست؛ به بیان دیگر، مرکب تامی است که قابل تصدیق و تکذیب نمی‌باشد، مانند: «اضرب» که به مجرد انشا، در خارج و عالم ا عتبار ، ایجاد می‌شود و قبل از آن وجود نداشته است.
در کتاب « کشاف اصطلاحات الفنون » آمده است:
«الجملة اما خبریة او انشائیة لانه ان کان لها خارج تطابقه او لا تطابقه فخبریة و الا فانشائیة».


میان اصولیون درباره فرق انشا و خبر اختلاف است؛ برخی همانند مرحوم « محقق خراسانی » تفاوت انشا و اخبار را در مدلول تصدیقی می‌دانند و آن را از حوزه مدلول استعمالی کلام ، خارج دانسته و می‌گویند: اگر مقصود جدی از آوردن کلام، دلالت آن بر ثبوت نسبت یا نفی آن در عالم خارج یا ذهن باشد، خبر است و اگر مقصود از کلام، ایجاد معانی به وسیله الفاظ ، یعنی ثبوت و تحقق معانی با این الفاظ باشد، انشا است.
برخی دیگر هم چون مرحوم « خویی » تفاوت این دو را در مدلول استعمالی کلام دانسته و می‌گویند: اگر جمله به قصد حکایت از خارج گفته شود، اخبار است و اگر به قصد طلب و ایجاد امری در عالم اعتبار باشد، انشا است.
[۳] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۸.
[۶] ذهنی تهرانی، محمد جواد، تحریر الفصول، ج۱، ص۶۲.



۱. تهانوی، محمد علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱، ص۵۷۸.    
۲. خویی، ابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، ج۱، ص۸۷.    
۳. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۸.
۴. حکیم، محسن، حقایق الاصول، ج۱، ص۲۷.    
۵. آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۱۲.    
۶. ذهنی تهرانی، محمد جواد، تحریر الفصول، ج۱، ص۶۲.
۷. مظفر، محمد رضا، المنطق، ص۵۱- ۵۰.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۸۵، برگرفته از مقاله «جملههای انشایی».    







جعبه ابزار