جلال بن اسماعیل تاج اصفهانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استاد جلال تاج اصفهانی ابن شیخ اسماعیل تاج الواعظین، استاد بلند‌آوازه
آواز ایران در
اصفهان می‌باشد.
استاد جلال تاج اصفهانی ابن شیخ اسماعیل تاج الواعظین، استاد بلند‌آوازه
آواز ایران، در سال ۱۲۸۲ش در
اصفهان متولّد شد. در ۱۲ سالگی پدرش که از منبریان و وعاظ معروف اصفهان بود، از استعداد او در آواز مطلّع شد، و او را به سیّدعبدالرّحیم اصفهانی از اساتید موسیقی سپرد. پس از آن استاد تاج نزد نایب اسداللّه، میرزا حبیب شاطرحاجی، حسین عندلیب و میرزا حسین ساعت‌ساز (خضوعی) به فراگیری گوشه‌های آوازی، طرز ادای درست کلمات و سایر معلومات موسیقائی مشغول شد و به تمرین آواز پرداخت.
در ۲۰ سالگی (سال ۱۳۰۲ش) به
تهران آمد و در کنسرت روزنامه ناهید در باغ «سهام الدوله» (لاله‌زار) که در حضور حاج مخبر الدّوله هدایت برگزار می‌شد شرکت کرد و با ارکستر مرتضی محجوبی و تار مرتضی نی‌داود همراه شد.
در سال‌های ۱۳۰۵ تا ۱۳۰۷ش در تهران در بعضی مجالس ادبی و هنری به اجرای برنامه می‌پرداخت. در سال ۱۳۱۷ش استاد تاج به‌همراهی جمعی از هنرمندان موسیقی به شهر «
حلب»
سوریه رفته و در برنامه‌های آنجا شرکت کرد. در سال ۱۳۱۹ش با تاسیس
رادیو به همکاری با
رادیو پرداخته و با هنرمندانی چون ابوالحسن صبا، مرتضی خان محجوبی، حسین تهرانی، عبدالحسین شهنازی، مهدی نوائی، حاج علی اکبر خان شهنازی، حبیب سماعی، مهدی غیاثی و دیگران آثار ارزنده‌ای را پدید آورد.
از سال ۱۳۲۰ به بعد تاج در اصفهان به فعالیت هنری پرداخت. از جمله از سال ۱۳۲۹ش همزمان با تاسیس
رادیو اصفهان به همکاری با آن پرداخت و تا سال ۱۳۵۷ش به اجرای برنامه در
رادیو اصفهان مشغول شد. در سال ۱۳۳۵ش به برنامه گل‌ها در
رادیو سراسری دعوت شد و آثار ارزنده‌ای از او به یادگار ماند.
او علاوه بر آواز به تعلیم علاقمندان موسیقی مشغول شد و از جمله هنرمندان برجسته‌ای چون علی‌اصغر شاه‌زیدی و علیرضا افتخاری نزد او به فراگیری موسیقی پرداختند. استاد تاج در برنامه خود با برخی از هنرمندان موسیقی اصفهان چون استاد جلیل شهناز و استاد حسن کسائی همکاری داشت.
او در استخدام استانداری اصفهان بود و سپس به شهرداری منتقل شد و مقرری نیز از
رادیو اصفهان دریافت می‌کرد. در اواخر
عمر به بیماری مبتلا شد و در آخرین سال زندگی از صدا و سیمای اصفهان نیز برکنار و حقوقش قطع شد. او سرانجام در ۱۳ آذر ۱۳۶۰ش در اصفهان درگذشت و در تکیه سیّد العراقین واقع در
تخت فولاد به
خاک سپرده شد.
استاد تاج انسانی
متواضع، صبور و موقّر بود و از
خودخواهی و
غرور که دامن‌گیر برخی هنرمندان است به دور بود. بسیار خوش مشرب و نیک محضر بود.
در خوانندگی دارای سبکی خاص بود و در صدا و صوت دارای قدرت و مهارت و هوشی قابل توجّه بود. او در عین تسلّط، تحریرها را پشت سر هم و کنترل شده و حتّی در اوج به سهولت دودانگ می‌خواند. ادای شعرها توسط او سنجیده بود و کلماتش واضح به گوش می‌رسیدند. تحریرهای تاج بیشتر تلفیقی بود از تحریرهای ویژه حبیب شاطر حاجی و به خصوص سیّدعبدالرّحیم اصفهانی. خود نیز در ایجاد ابداع و تنوع در تحریرها زبردستی فوق العاده‌ای داشته است. در مناسب‌خوانی که از اختصاصات مکتب آواز اصفهان به‌شمار می‌رود، او گوی سبقت را از سایر اساتید آواز ربوده بود. در خواندن تصنیف نیز تبحّر کامل داشت و تصنیف «به اصفهان رو که تا بنگری بهشت ثانی» از معروف‌ترین آنها به شمار می‌رود.
استاد منوچهر قدسی در مرثیه او شعری سروده است ک ماده تاریخ آن این بیت است:
ماتم گرفت «قدسی» و تاریخ او نوشت ••••• «همراه بلبلان ز چمن تاج پر گشود»
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۲، ص۳۴۵-۳۴۷.
