جان بویل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بویْل، جان، خاورشناس انگلیسی، که به سبب تحقیقاتش درباره ایلخانیان شناخته شده است.
وی در ۱۹۱۶ در
جنوب انگلستان به
دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در ساری، در همان منطقه تمام کرد. در پی نقل مکان خانوادهاش به بیرمنگهام در ۱۹۳۴، در
دانشگاه آنجا، شروع به تحصیل زبان و
ادبیات آلمانی کرد. پس از کسب درجه عالی در این رشته، در ۱۹۳۷، برای تحصیل زبان و ادبیات
شرق به
آلمان سفر کرد. ابتدا، در
گوتیِنْگن از شایدر کسب
علم نمود، و سپس وارد
دانشگاه برلین شد. در ۱۹۳۹ به انگلستان بازگشت و در مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی در
لندن شروع به تحصیل در مقطع دکتری کرد. در ۱۹۴۱، با شروع
جنگ ، وارد
ارتش شد و چند ماهی به عنوان افسر استحکامات انجام وظیفه کرد. از ۱۹۴۲تا۱۹۵۰ در دایره ویژه اطلاعات سِری وابسته به وزارت امور خارجه انگلستان خدمت کرد. در ۱۹۴۷، زیر نظر مینورسکی، که بویل تقریباً در تمام فعالیت‌های علمی خود از وی پیروی می‌کرد، مدرک دکتری دریافت کرد. پایان نامه او درباره قسمتی از
تاریخ جهان‌گشای جوینی بود. در ۱۹۵۰، دانشیار کرسی تازه
تأسیس زبان و ادبیات فارسی در
دانشگاه منچستر شد و جز اقامت یک ساله (۱۹۵۹ـ۱۹۶۰) به عنوان
استاد میهمان در کالیفرنیا، تمام حیات علمی خود را در منچستر گذراند. در ۱۹۶۶ به استادی کرسی تحقیقات ایران در
دانشگاه منچستر دست یافت و سرانجام در پی بیماری کوتاهی، در ۱۳۵۷ش/ ۱۹۷۸ درگذشت.
بویل، افزون بر زبان‌های مهم غربی، از قبیل یونانی و لاتین، حتی روسی، زبان‌های فارسی، عربی و ترکی را به خوبی می‌دانست. همچنین زبان‌های پهلوی، گالیسیایی، ایرلندی قدیم، مغولی و ارمنی را نیز در حد خواندن و درک متن آموخته بود. او در اواخر عمر به
فرهنگ عامه (فولکلور) علاقه‌مند شد و مقالات بسیاری در مجلّه فولکلور (منچستر) در این زمینه نوشت. مدتی نیز مدیریت نشر بعضی از کتب و مجله‌های مهم انگلستان، از قبیل > تاریخ ایران کمبریج < و > مجله آسیای مرکزی < را بر عهده داشت. بویل به ادبیات کهن [[ایران]] ، بویژه متون تاریخی دوره ایلخانیان، علاقه بسیار داشت.
آثار برجسته او عبارت‌اند از: >
فرهنگ کاربردی
زبان فارسی < (لندن، 1949) لغتنامه کوچکی برای علاقه‌مندان به فراگیری زبان فارسی؛ [[ترجمه]] انگلیسی [[تاریخ]] جهان‌گشای جوینی که [[محمد قزوینی]] در سه جلد (1912ـ1937) آن را منتشر کرده بود. ترجمه چنین اثری همراه با یادداشت‌ها و توضیحات با وجود اسامی کسان و مکان‌ها و اصطلاحات بسیار مشکل مغولی و ترکی نشان دهنده اطلاعات عمیق بویل در این زمینه است؛ > دستور زبان فارسی نوین < (ویسبادن، 1966)؛ تاریخ ایران کمبریج. او که نشر این اثر را بر عهده داشت، مقاله‌ای با عنوان «تاریخ دودمانی و سیاسی ایلخانان» در آن دارد > جانشینان چنگیزخان < (لندن ـ نیو یورک، 1971). ترجمه بخش فرزندان چنگیز از جامع التواریخ رشیدالدین فضل الله، در این کار نیز بویل همان شیوه خود در ترجمه تاریخ جوینی را به کار بسته است. ترجمه انگلیسی الهی نامه از مثنوی‌های صوفیانه [[عطّار]] که در آن اشراف بسیار بویل به زبان‌های فارسی و انگلیسی نمایان است؛ > امپراتوری مغول ۱۲۰۶ـ۱۳۷۰ < حاوی بیست وچهار مقاله منتشر شده او در مجلات علمی غرب درباره مسائل بررسی نشده تاریخ [[مغول]] و ترک (لندن، 1977) و سرانجام > ایران، تاریخ و
میراث < (منچستر، 1978)، اثری فشرده در مورد تاریخ، میراث فرهنگی و ادبیات ایران.
(۱) C F Beckingham, Professor J A Boyle;.
(۲) JRAS (۱۹۷۹) , ۱۸۴-۱۸۶;.
(۳) Encyclopaedia Iranica, sv "Boyle" (by Peter Jackson) ;.
(۴) Obituary Dr John A Boyle", Hamdard Islamicus , II/۲ (۱۹۷۹) , ۱۱۶
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جان بویل»، شماره۲۱۲۷.
