جامع صحیحی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جامع صحیحی مفهوم مشترک میان همه افراد صحیح یک موضوع فقهی است.
جامع صحیحی ، مقابل
جامع اعمی و به معنای مفهوم مشترکی است که
صحیحی در بحث "
صحیح و اعم " برای افراد و مصادیق مختلف عبادت یا
معامله خاصی تصور می نماید که شامل تمام افراد صحیح می گردد ؛ برای مثال ،
نماز صحیح ، افراد و مصادیق مختلفی، نظیر نماز شکسته، کامل، غریق و مضطر دارد که برای این مصادیق باید قدر مشترکی (
جامع ) ، تصور شود.
اصولیون در تصویر جامع صحیحی اختلاف دارند:
برخی هم چون مرحوم "
محقق خراسانی " معتقدند این جامع ،
جامع ذاتی ( مقولی ) است ؛ به این معنا که جامع در عبادتی همانند نماز، عبارت است از چیزی که " معراج
مؤمن " و یا " ناهی از فحشا " می باشد . این جامع ، شامل همه افراد نماز، مثل نماز شکسته، کامل، غریق و
مضطر خواهد بود.
عده ای معتقدند جامع صحیحی، نه
جامع مقولی (ذاتی) و نه
جامع عنوانی است ، بلکه
جامع وجودی است که مرتبه ای از مراتب وجود است . این مرتبه از ناحیه قلّت (کمی) محدود است ؛ یعنی باید جامع ارکان باشد ؛ ولی از ناحیه زیادی و کثرت لا شرط است.
برخی هم چون مرحوم "
محقق خویی " در "
اجودالتقریرات " ، گفته اند
شارع مقدس، مخترع الفاظ
عبادات و معاملات است و به همین خاطر درباره نماز فرموده است: " الصلوة اوّلها التکبیر و آخرها التسلیم " و نیز فرموده: " الصلوة ثلثها الرکوع و ثلثها السجود و ثلثها الطهور " ، به این ترتیب ، هر آن چه را که شارع به عنوان مخترع و
واضع اعتبار کرده است ، همان مسمای عبادت و جامع است و بقیه
اجزا و شرایط به صورت لابشرط در
مسما ، اخذ شده است.
"
امام خمینی " ( ر ه ) درباره جامع صحیحی می گوید: جامع صحیحی در
مرکبات اعتباری ـ مانند نماز ـ همان
هیئت اتصالی است که در آن اجزا و مواد خاصی نظیر
ذکر،
قرائت ،
رکوع و
سجود به صورت
لابشرط اخذ شده است، به گونه ای که این اجزا و مواد در آن هیئت اتصالی فانی و مندک بوده و این هیئت بر میسور هر یک از آن اجزا صادق است.
فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۷۲، برگرفته از مقاله «جامع صحیحی».
