ثَیِّباتٍ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ثَيِّبٰاتٍ:
(.. مُّؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَ أَبْكَارًا) ثَيِّبٰاتٍ: جمع
«ثيّب» به معنى «زن
غير باكره» (بيوه) است.
«
راغب» در
مفردات، اين واژه را از مادّۀ «ثوب» به معنى «رجوع و برگشتن» گرفته است و مى‌گويد:
«ثيّب» زنى است كه از همسرش جدا شده و مانند دوشيزگان، بدون همسر است.
به عبارت ديگر، «ثيّب» به زنى گفته مى‌شود كه بعد از زوال
بكارت از شوهر برگشته باشد و در اين صورت، اصل كلمه «واوى» خواهد بود.
بعضى آن را «يائى» مى‌دانند، از جمله: المعجم الاحصایى، مادّه اين واژه را
«ثيب» ضبط كرده است.
به موردی از کاربرد
ثَيِّبٰاتٍ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(عَسَى رَبُّهُ إِن طَلَّقَكُنَّ أَن يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَيْرًا مِّنكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُّؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَ أَبْكَارًا) (اى همسران پيامبر اگر او شما را طلاق دهد، اميد است پروردگارش به جاى شما همسرانى بهتر براى او قرار دهد، همسرانى مسلمان، مؤمن، متواضع، توبه‌كننده، عبادت كار، هجرت كننده، زنانى غيرباكره و
باكره.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: به دنبال اظهار بى‌نيازى خدا اظهار اميد كرد، كه اگر آن جناب طلاقتان دهد
خدای تعالی زنانى بهتر از شما به او روزى كند، زنانى كه مسلمان، مؤمن، عابد، توبه‌كار، قانت و سائح (روزه‌گير) باشند، زنانى بيوه يا دوشيزگانى
بكر. پس هر زنى كه با
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ازدواج مى‌كرد، و متصف به مجموع اين صفات بوده، بهتر از آن دو زن بوده، و اين بهترى نبود مگر به خاطر اين‌كه داراى قنوت و توبه بودند، و يا داراى قنوت به تنهايى بوده و در ساير صفات با ساير زنان اشتراک داشتند و قنوت عبارت است از ملازمت به اطاعت و خضوع.
به هر حال، آيۀ مورد بحث، متعاقب آياتى است كه در سرزنش شديد نسبت به بعضى از همسران
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) نازل شده است، در اين آيه، خداوند روى سخن را به تمام زنان پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) كرده، با لحنى كه خالى از تهديد نيست، مى‌فرمايد:
«هرگاه او شما را طلاق گويد، اميد مى‌رود كه
پروردگار به جاى شما همسرانى بهتر براى او قرار دهد، همسرانى مسلمان، مؤمن، متواضع، توبه‌كار، عبادت‌كننده و مطيع فرمان خدا، زنانى
غير باكره و
باكره(ثَيِّبٰاتٍ وَ
أَبْكٰاراً)» تحريم/ ۵.
به اين ترتيب به آنها هشدار مى‌دهد تصور نكنند كه پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) هرگز آنها را
طلاق نخواهد داد، و نيز تصور نكنند كه اگر آنها را طلاق دهد همسرانى بهتر از آنان جانشين آنها نمى‌شود، دست از توطئه و آزار بردارند وگرنه از افتخار همسرى پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) براى هميشه محروم مى‌شوند و زنانى بهتر و بافضيلت‌تر جاى آنها را خواهند گرفت.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ثَیِّبٰاتٍ»، ص۳۳۴.
