• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ثَبَج (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ثَبَج (بر وزن شرف) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای وسط، بالای شی، معظم شی، ما بین گردن و پشت، می‌باشد.
حضرت علی (علیه‌السلام) در مورد خیمه معاویه و آفرینش زمین، از این واژه استفاده نموده است.



ثَبَج (بر وزن شرف) به معنای وسط، بالای شی، معظم شی، ما بین گردن و پشت، آمده است.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - ثَبَجَه - خطبه ۶۶ (خطاب به اصحاب)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در جنگ صفین با اشاره به چادر معاویه به اصحابش فرمودند: «وَ عَلَيْكُمْ بِهذَا السَّوَادِ الاَْعْظَمِ، وَ الرِّوَاقِ المُطَنَّبِ، فَاضْرِبُوا ثَبَجَهُ، فإِنَّ الشَّيْطَانَ كَامِنٌ فِي كِسْرِهِ»؛
«در نظر آورید این سواد اعظم (مردم شام) را و این خیمه طنابدار معاویه را، از وسط آن خیمه بزنید که شیطان در پایین آن موضع گرفته است.»
واژه «کسر» (به کسر کاف) به معنای قسمت پایین خیمه است.

۲.۲ - أَثْبَاجِها - خطبه ۹۱ (خلقت زمین)

امام (علیه‌السلام) در رابطه با خلقت زمین نیز فرموده است: «تَلْتَطِمُ أَواذِيُّ أمْواجِهَا، وَ تَصْطَفِقُ مُتَقَاذِفَاتُ أَثْبَاجِها»؛
«تلاطم می‌کرد بالاهای امواج آن و به هم زده می‌شده، موج‌های‌ انداخته شده و به وجود آمده آن.»
منظور از واژه «اثباج» در این‌جا قسمت‌های بالای امواج است.


این واژه دو ‌بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۱۸۲.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۲۸۲.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۱۲۶، خطبه ۶۵.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۱۱، خطبه ۶۴.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۹۷، خطبه۶۶.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۲۹، خطبه ۶۶.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۸۴.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۹۰.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۱۰۳.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۸.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۸.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۱۹۶، خطبه ۹۱.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۷۲، خطبه ۸۹.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۱، خطبه۹۱.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۸۹.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۰.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۵.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۳۹.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۹.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۳۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ثبج»، ص۱۸۲.    






جعبه ابزار