ثمرات الاوراق (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«ثمرات الاوراق» اثر عربی
ابو بکر بن علی بن عبدالله التقی الحموی معروف به
ابن الحجة (۸۳۷- ۷۶۷ ق) کتابی است در ذکر مسایل و مطالب، در موضوعات گوناگون.
کتاب با مقدمه محقق، محمد ابوالفضل ابراهیم، آغاز و مطالب در دو بخش تنظیم گردیده است.
کتاب، فاقد فصل بندی یا باب بندی مرسوم و رایج بوده و مطالب، بدون هیچ نظم و ترتیبی تدوین گردیده است؛ در حقیقت، می‌توان گفت که این کتاب، کشکولی است که موضوعات گوناگونی در آن ذکر شده است.
مؤلف در شکل دهی مطالب، از آیات قرآنی، روایات و اشعار عربی استفاده نموده است. وی آیات و روایات را کامل ذکر نموده و شرح داده است.
در مقدمه، پیرامون کتاب، شرح حال مؤلف، نسخه خطی آن و منابع و مصادر کتاب، مطالبی بیان گردیده است.
مؤلف حکایات و نوادری که معمولا در مجالس و محافل نقل می‌کنند را جمع آوری کرده و از این رو می‌توان کتاب او را منتخباتی از اخبار، گلچینی از اشعار و گزیده‌ای از رسایل و سفرنامه‌ها دانست که از کتاب‌های ادب و تاریخ برگرفته شده است.
در کتاب، نکات بسیار مفیدی در زمینه‌های تاریخی گنجانده شده است. از میان سفرنامه‌هایی که در این اثر آمده دو سفرنامه را خود مولف نوشته است: یکی
سفرنامه روم در ملازمت ملک مؤید است و دیگری به صورت نامه‌ای است خطاب به ابن مکانس در وصف شهر
دمشق .(صادقی، مریم، ۱۳۷۷ ش)
از جمله موضوعاتی که در کتاب بیان شده است، می‌توان به موضوعات ادبی، منتخب طرائف و ظرائف، آیات، نقل اخبار و احادیث، بیان اشعار، حکایات و لطائف تاریخی، بیان قصص، موعظه، حکایات ملوک، امور نادر و... اشاره کرد.
مؤلف، حکایات نقل شده را از نحویین، فقها و ملوک گرفته و برای سهولت، مطالب را ساده و بدون هیچ تکلفی بیان نموده است.
وی پس از فراغت از تصنیف کتاب، در پایان، مطالب دیگری اعم از شعر، قصص، اخبار و حکایات را به همین شیوه بیان کرده و به «ذیل علی ثمرات الاوراق» نامیده است.
برخی از مطالب که پیرامون امور مختلف و در موضوعات گوناگون بوده و مؤلف آن را در کتاب ذکر کرده است، عبارتند از:
لطایف، ترجمه
معتزلی ، بیان نکته ادبی،
عیادت کردن
شهاب الدین بن محمود از
ابن خلکان ، نکته لطیف، بیان یک نکته ادبی، در مجلس امیر،
حجاج و
ابراهیم بن طلحه ، رحلت امام
شافعی ،
اخبار عشاق ،
سجع ،
ابن حجه ، وصف
اهرام ، اخبار هولاکو در بغداد، قصیده
ابن زریق ، عجائب مخلوقات و...
فهرست مطالب، مصادر و مراجع تصحیح، در آخر کتاب ذکر شده است.
توضیحات و منابع، با ذکر شماره در پاورقی آمده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
