تُکوی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تُکوی:(فَتُكْوَى بِها جِباهُهُمْ) «تُکوی» از مادّه
کَوَی (به فتح میم و واو) به معنای داغ کردن است.
آیه مورد بحث درباره كيفر و مجازات ثروت‌اندوزان است، آن‌ها كه
طلا و
نقره را گنجينه و ذخيره و پنهان مى‌سازند و در راه خدا انفاق نمى‌كنند.
روزى فراخواهد رسيد كه اين سكه‌ها را در
آتش سوزان
دوزخ داغ و گداخته مى‌كنند (فتكوى) و
پیشانی و پهلو و پشت‌هايشان را با آن داغ خواهند كرد.
انتخاب اين سه
عضو (پيشانى، پهلو و پشت) براى داغ كردن، از ميان تمام اعضاى بدن، به نقل از
ابوذر به خاطر آن است كه
حرارت سوزان در فضايى كه در پشت اين سه نقطه قرار دارد نفوذ مى‌كند و تمام وجود آن‌ها را فرامى‌گيرد.
به موردی از کاربرد «تُکوی» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْها في نارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِها جِباهُهُمْ وَ جُنوبُهُمْ وَ ظُهورُهُمْ هَذا ما كَنَزْتُمْ لأَنفُسِكُمْ فَذوقواْ ما كُنتُمْ تَكْنِزونَ) «در آن روز كه آن اندوخته‌ها را در آتش جهنم، گرم و سوزان كرده، و با آن پيشانى و پهلو و پشت آنان را داغ مى‌نهند؛ و به آن‌ها مى‌گويند: اين همان چيزى است كه براى خود اندوختيد و گنج ساختيد! پس بچشيد چيزى را كه براى خود مى‌اندوختيد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(يَوْمَ يُحْمى عَلَيْها في نارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوى بِها جِباهُهُمْ وَ جُنوبُهُمْ وَ ظُهورُهُمْ) کلمه «احماء» به معناى داغ كردن هر چيز است بطورى كه
حس آدمى از احساس آن ناراحت شود، و اگر با على متعدى شده و گفته شود:
(يُحْمى عَلَيْها) اين معنا را مى‌دهد كه آتش بر آن چيز افروخته مى‌شود تا داغ گردد.
و كلمه كى - كه كلمه «تكوى» مشتق از آن است- عبارت است از الصاق چيز داغ به بدن (كه در
فارسی آن را داغ نهادن مى‌گويند.)
پس معناى آيه اين است كه: اين عذابى كه ما دفينه كنندگان
ثروت را از آن بيم داديم و بر آن تهديدشان كرديم، وقوعش در روزى است كه در آتش
جهنم بر آن پول‌هاى دفينه شده دميده مى‌شود تا سرخ گردد، آن‌گاه با همان‌ها پيشانی‌ها و پشت و پهلوى ايشان را داغ مى‌كنند، و در آن موقع به ايشان گفته مى‌شود اين همان پول‌هايى است كه براى روز مباداى خود جمع كرده بوديد، اينک همان‌ها را بچشيد، زيرا اين‌ها همان‌ها است كه امروز به صورت
عذاب درآمده و شما را شكنجه مى‌دهد.
و بعيد نيست
علت اين‌كه از ميان همه اعضاء، پيشانى و پشت و پهلو را نام برد اين باشد كه اينان در برابر
پول خضوع مى‌نموده آن را
سجده مى‌كردند، و سجده با پيشانى صورت مى‌گيرد، و پول را پشت و پناه و مايه دل‌گرمى خود مى‌دانستند، و پناه بردن به چيزى با پهلو انجام مى‌شود، و بر آن تكيه مى‌كردند، و اتكاء با پشت صورت مى‌گيرد، البته مفسرين ديگر در اين باره نكته‌هاى ديگرى
ذکر كرده‌اند و خدا داناتر است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تکوی»،ج۴، ص ۱۴۳.
