تُبَّع (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تُبَّع (به ضم تاء و فتح باء مشدد) یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای
لقب پادشاهان یمن نظیر
فرعون،
قیصر و
کسری است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در
نامه‌ای خطاب به
شریح قاضی، از این واژه استفاده نموده است.
اين كلمه كه در
قرآن مجید نيز آمده فقط یک‌بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
تُبَّعبه معنای لقب پادشاهان یمن نظیر فرعون، قیصر و کسری، آمده است.
راغب در
مفردات می‌گوید:
«علّت این نام‌گذاری این است که پادشاهان یمن در سیاست و
زمامداری تابع یکدیگر بودند.»
طبرسی نیز علت این نام‌گذاری را کثرت پیروان و تابعان دانسته است.
موردی که در «
نهج
البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در قباله شریح قاضی، بعد از شنیدن آن‌که خانه‌ای به هشتاد دینار خریده است؛ نوشت:
«فَعَلَى مُبَلْبِلِ أَجْسامِ الْمُلوكِ، و سالِبِ نُفوسِ الْجَبابِرَةِ، وَ مُزيلِ مُلْكِ الْفَراعِنَةِ، مِثْلِ كِسْرَى وَ قَيْصَرَ، وَ تُبَّع وَ حِمْيَرَ، وَ مَنْ جَمَعَ الْمالَ عَلَى الْمالِ فَأَكْثَرَ، وَ مَنْ بَنَى وَ شَيَّدَ ... إِشْخاصُهُمْ جَميعاً إِلَى مَوْقِفِ الْعَرْضِ وَ الْحِسابِ.» «بر
خدایی که پوساننده بدن‌های پادشاهان و
قابض ارواح ستمگران است، از قبیل کسری و قیصر و تبّع و حمیر و آن‌که مال را انباشت و زیاد کرد و آن‌که ساختمان بنا کرد و در تحکیم آن کوشید، که همه این‌ها را در موقف حساب و کتاب قیامت در آورد و حاضر نماید.»
ناگفته نماند:
قرآن مجید راجع به هلاکت
قوم تبّع سخن گفته ولی از خود وی ساکت است؛ امّا امام (صلوات‌الله‌علیه) او را در این‌جا از ستمکاران و
اهل عذاب می‌شمارد. بنابراین از تاریخ معلوم می‌شود بعضی از پادشاهان «تبابعه» دادگر و
نیکوکار بوده‌اند.
این واژه یک‌بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «تبع»، ص۱۷۱-۱۷۰.
