تَکْبیراً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَکْبیراً:(مِّنَ الذُّلَّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبيرًا) «تَکْبیراً» به معناى «اللّه اكبر گفتن و بزرگ شمردن» است.
اين‌كه
قرآن در اين‌جا به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) به طور مؤكد دستور مى‌دهد
خدا را بزرگ بشمار مسلما مفهومش
اعتقاد به بزرگى
پروردگار است نه تنها با زبان گفتن «اللَّه اكبر».
اين نكته نيز شايان توجه است كه معنى اعتقاد به بزرگى خدا اين نيست كه او را در مقايسه با موجودات ديگر برتر و بالاتر بدانيم بلكه چنين مقايسه‌اى اصلا غلط است، ما بايد او را برتر از آن بدانيم كه با چيزى قابل مقايسه باشد.
به موردی از کاربرد «تَکْبیراً» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَ لَم يَكُن لَّهُ شَريكٌ في الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُن لَّهُ وَلِيٌّ مِّنَ الذُّلَّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبيرًا) «و بگو:
حمد و ستايش مخصوص خداوندى است كه نه فرزندى اختيار كرده، و نه شريكى در
حکومت دارد، و نه بخاطر
ضعف و
ذلّت، حامى و سرپرستى براى اوست. و او را بسيار بزرگ بشمار.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: خداى سبحان آيه را با جمله:
(وَ كَبِّرْهُ تَكْبيراً) ختم كرده، و اين تكبير (بزرگ‌تر دانستن) را مطلق آورده و نفرموده: از چه چيز بزرگ‌تر است، و اين بدان جهت است كه بعد از توصيف و تنزيه قبلى، متذكر شود به اين‌كه خدا از هر وصفى كه شما بكنيد و از هر
حمد و ثنائى كه بگوئيد بزرگ‌تر است.
و لذا جمله معروف «اللَّه اكبر» را اين طور
تفسیر كرده‌اند كه خدا بزرگ‌تر از آن است كه در
وصف كسى بگنجد و همين
تفسیر از
امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده، و اگر به معناى بزرگ‌تر از هر چيز باشد خالى از
شرک نخواهد بود، براى اين‌كه ساير موجودات را در بزرگى شريک او ولى خدا را بزرگ‌تر از آن‌ها دانسته‌ايم.
و ساحت مقدس او
اجل و عزيزتر از آن است كه كسى و يا چيزى در امرى از امور و وصفى از اوصاف شريک او باشد.
و از لطائفى كه در اين
سوره به كار رفته اين است كه اولين آيه‌اش با
تسبیح افتتاح و آخرين آيه‌اش با تحميد افتتاح و با تكبير اختتام يافته است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تکبیرا»، ج۴، ص ۱۳.
