تَمِیلوا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَمِیلوا:
(أَن تَمِيلُواْ مَيْلًا) تَمِیلوا: از مادّه
«ميل» به معنى «منحرف شدن از حدّ وسط» يا گرايش پيدا كردن به يک‌سوست.
مال عن الطريق «از راه به يک سو شد»
يا:
مال الحائط «ديوار كج شد.»
بنابراين «ميل» همان مايل و راغب شدن به طرف چيزى است
در اين تمايل و گرايش، معناى «علاقه» نيز نهفته و به استعاره از آن استفاده شده است.
به موردی از کاربرد
تَمِیلوا در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ اللّهُ يُرِيدُ أَن يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَوَاتِ أَن تَمِيلُواْ مَيْلًا عَظِيمًا) (
خدا مى‌خواهد
توبه شما را بپذيرد و از آلودگى پاک نمايد؛ امّا آن‌ها كه پيرو شهواتند، مى‌خواهند بكلّى منحرف شويد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ يُرِيدُ الَّذِينَ ...) در اين آيه مساله توبه تكرار شده، گويا منظور دلالت بر اين معنا بوده كه بفهماند جمله:
(وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ أَنْ تَمِيلُوا مَيْلًا عَظِيماً) از سه فقره آيه قبلى، تنها مقابل فقره اخير قرار دارد، و اگر جمله:
(وَ اللَّهُ يُرِيدُ ...) تكرار نمى‌شد، جمله:
(وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ) به آيه قبلى وصل مى‌شد، قهرا چنين به نظر مى‌رسيد كه اين جمله در مقابل همه فقرات آيه قبلى قرار دارد، آن وقت معناى آيه به طور قطع لغو مى‌شد .
توضيح اينكه فقرات آيه قبل عبارت بود از ۱-
(يُرِيدُ اللَّهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ) ۲-
(يَهْدِيَكُمْ سُنَنَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ) ۳-
(وَ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ) و اراده آن‌هايى كه پيروى شهوات مى‌كنند، نمى‌تواند از بيان
خدای تعالی كه مضمون فقره اول است جلوگيرى و با آن مقابله كند، همچنين نمى‌تواند با
هدایت خداى تعالى كه مضمون جمله دوم است مقابله نمايد، خداى تعالى براى
مسلمانان بيان مى‌كند و به سوى سنت‌هاى گذشتگان هدايت مى‌كند، چه آن‌ها بخواهند و چه نخواهند، پس به همين منظور كه جمله
(وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ ...) به همه فقرات بر نگردد، تنها به جمله اخير بر گردد.
و مراد از ميل عظيم، هتک همين حدود الهى است، كه در اين آيات ذكر شد، مى‌فرمايد: پيروان شهوات مى‌خواهند شما همه اين مرزها را بشكنيد، با مادر و خواهر و دختر خود و غيره كه به نسب بر شما حرام شده‌اند، خواهر رضاعى، مادر زن، ربيبه و غيره كه به سبب بر شما حرام شده‌اند همخوابگى كنيد، يا زنا را مباح دانسته از سنت قويم
ازدواج كه خدا آن را باب كرده روى‌گردان نشويد.
(وَ لَن تَسْتَطِيعُواْ أَن تَعْدِلُواْ بَيْنَ النِّسَاء وَ لَوْ حَرَصْتُمْ فَلاَ تَمِيلُواْ كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوهَا كَالْمُعَلَّقَةِ وَ إِن تُصْلِحُواْ وَ تَتَّقُواْ فَإِنَّ اللّهَ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا) (شما هرگز نمى‌توانيد از نظر محبّت قلبى در ميان زنان خود، عدالت برقرار كنيد، هر چند كوشش نماييد؛ ولى تمايل خود را به كلّى متوجّه يک طرف نسازيد كه ديگرى را به صورت زنى بلا تكليف در آوريد. و اگر راه
صلاح و پرهيزگارى پيش گيريد،
خداوند آمرزنده و مهربان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله:
(فَلا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوها كَالْمُعَلَّقَةِ)، خود دليل بر اين است كه منظور از جمله: هرگز نمى‌توانيد بين زنان عدالت بر قرار كنيد، هر چند كه بر اين معنا حرص بورزيد اين نيست كه قدرت بر
عدالت را به طور مطلق نفى كند تا نتيجه‌اش اين باشد، كه به انضمام آن با جمله:
(فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَواحِدَةً)، ازدواج متعدد در
اسلام لغو شود، هم چنان كه بعضى از مفسرين اين نتيجه را گرفته و گفته‌اند جمله اول مى‌فرمايد: هر قدر هم كه كوشش كنيد و حرص بورزيد نمى‌توانيد بين چند زن رفتارى عادلانه داشته باشيد و جمله دوم مى‌فرمايد: اگر نتوانستيد عدالت برقرار كنيد به يک زن اكتفاء كنيد، پس نتيجه حاصل از انضمام اين دو آيه اين مى‌شود كه تعدد زوجات در اسلام ممنوع و ملغى است.
اين اشتباه بزرگى است، براى اينكه جمله:
(فَلا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ ...) مى‌فرمايد: چنان نباشد كه يكى از زن‌ها به طور كلى مورد اعراض شما واقع گشته، مثل زنى بشود كه اصلا شوهر ندارد و اين خود دليل بر اين است كه جمله: هرگز نمى‌توانيد ... مى‌خواهد عدالت واقعى و حقيقى را نفى كند و بفرمايد شما نمى‌توانيد بين چند همسر عدالت واقعى را بر قرار نموده، (حتى علاقه قلبى خود را بين آنان به طور مساوى تقسيم كنيد) پس آن مقدار عدالتى كه تشريع شده، عدالت تقريبى است، آن هم در مرحله رفتار نه در مرحله علاقه قلبى و عدالت تقريبى در مرحله رفتار امرى است ممكن، هم چنان كه مى‌بينيم بسيارى از افراد با تقوا و متدين اين عدالت را رعايت مى‌كنند و رفتارى يكسان با همسران خود دارند، هر چند كه در دل يكى را از ديگران بيشتر دوست بدارند.
سنت
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) و عملكرد مسلمانان به آن سنت در مرآ و مسمع رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) بود و آن جناب از رفتار مسلمانان با زنان متعدد خود اطلاع داشت و ايرادى به آنان نمى‌گرفت و همان سنت تا عصر حاضر در بين مسلمين برقرار و متصل مانده و همه اين‌ها دليل بر بطلان آن توهم است.
چنان‌كه در آيه ۱۲۹
سوره نساء آمده است:
(... فَلاٰ تَمِيلُوا كُلَّ اَلْمَيْلِ...) «منحرف نشويد به سوى هر انحرافى»
و يا اينكه مى‌گوييم:
مال عن الطريق «از راه به يک سو شد» و يا:
مال الحائط «ديوار كج شد.»
بنابراين «ميل» همان مايل و راغب شدن به طرف چيزى است و در اين تمايل و گرايش، معناى «علاقه» نيز نهفته و به استعاره از آن استفاده شده است.
آيه مورد بحث (نساء/ ۲۷) در حقيقت به افرادى كه در عصر و زمان ما به قوانين مذهبى در زمينه مسائل جنسى ايراد مى‌كنند، پاسخ مى‌گويد كه اين آزادی‌هاى بى‌قيد و شرط و تمايلات شهوانى سرابى بيش نيست و نتيجه آن انحراف عظيم از مسير خوشبختى و تكامل انسانى و گرفتار شدن در بيراهه‌ها و پرتگاه‌هاست كه نمونه‌هاى زيادى از آن را با چشم خودمان به شكل متلاشى شدن خانواده‌ها، انواع جنايات جنسى، فرزندان نامشروع و انواع بيماری‌هاى آميزشى و روانى مشاهده مى‌كنيم.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تَمِیلوا»، ج۴، ص۳۷۱.
