تَفْضیل یَهود (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَفْضیل یَهود به معنای بودن
پیامبران زياد و
معجزات زياد در ميان آن‌ها است؛ در اين صورت آن‌ها از اين دو جهت از همه اقوام برترند.
ولى اين مطلب ربطى به
فضیلت فرد فرد آن‌ها ندارد كه آن‌ها از نظر افراد به تصريح قرآن و
تجربه، اشخاص بدكار و حيله‌گر و
(غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ) و
(فَباؤُ بِغَضَبٍ عَلى غَضَبٍ) بوده و هستند.
از طرف ديگر می‌شود از كثرت پيامبران و
معجزات،
خشونت و
جهالت بنى‌اسرائيل را كشف كرد زيرا اگر غرق در جهالت و
عصیان نبودند احتياج به
پيغمبران زیاد و
معجزات زیاد نداشتند.
تَفْضیل به معنای برتری است. و
تَفْضیل یهود به معنای بودن پيامبران زياد و
معجزات زياد در ميان آن‌ها است.
به مواردی از
تَفْضیل یَهود که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
قرآن درباره
بنی اسرائیل فرموده:
(اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمِينَ) (اى بنى‌اسرائيل! نعمتم را كه به شما ارزانى داشتم به‌خاطر بياوريد و نيز به ياد آوريد كه من، شما را بر جهانيان، برترى بخشيدم.)
(اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمِينَ) (اى بنى‌اسرائيل! نعمتم را، كه به شما ارزانى داشتم و شما را بر جهانيان برترى بخشيدم به ياد آوريد.)
موسی (علیه‌السّلام) در جواب سؤال آن‌ها كه گفتند: اى موسى همان‌طور كه اين مردم بت‌هایى و معبودهایى دارند براى ما نيز معبودى بساز
(يا مُوسَى اجْعَلْ لَنا إِلهاً كَما لَهُمْ آلِهَةٌ) فرمود:
(أَ غَيْرَ اللَّهِ أَبْغِيكُمْ إِلهاً وَ هُوَ فَضَّلَكُمْ عَلَى الْعالَمِينَ) (سپس گفت: «آيا غير از خداوند، معبودى براى شما بطلبم؟! در حالى كه او شما را بر جهانيان هم عصرتان برترى داد.».)
مراد از اين
تفضیل چيست؟ با آنكه قرآن به شديدترين وجهى مثالب يهود را بر شمرده و آن‌ها را كوبيده است. وانگهى مراد از «الْعالَمِينَ» همه مردمان در هر
عصر است يا مردمان زمان يهود؟
بايد دانست: در ميان قوم يهود پيامبران بيشتر از هر قوم بوده‌اند. از ۲۵ نفر پيغمبری كه در قرآن نام برده شده بيشترشان از يهوداند، مانند:
یوسف، موسى،
هارون، داود، سليمان، زكريّا،
یحیی، عيسى، اسمعيل صادق الوعد،
یونس،
اسحق،
یعقوب (علیهم‌السّلام).
از طرف ديگر
معجزات واقعه در بنى‌اسرائيل بيشتر از هر قوم بود از قبيل:
عصاى موسى (علیه‌السّلام) و يد بيضاى او، شكافتن
دریا و گذشتن بنى اسرائيل از آن و
غرق فرعونيان، شكافته شدن دوازده چشمه آب از سنگ، آمدن منّ و سلوى، بلند شدن كوه بالاى سر بنى اسرائيل، زنده شدن مقتول در جريان بقره، زنده شدن آن عدّه كه به موسى گفتند: خدا را آشكارا به ما نشان بده، آمدن
طوفان،
جراد،
قمّل، خون، قورباغه‌ها بر فرعونيان. ايضا
معجزات سائر انبياء بنى اسرائيل از قبيل
تسبیح كوه‌ها و پرندگان با داود، دانستن زبان پرندگان
(عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ) تسخير
باد و
جنّ به‌دست سليمان، زنده شدن مردگان به‌دست عيسى و ...؛ چنان‌كه در ما بعد آيه ۴۷
بقره مقدارى از آن‌ها شمرده شده است.
و موسى (علیه‌السّلام) به آن‌ها فرموده:
(اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنْبِياءَ وَ جَعَلَكُمْ مُلُوكاً وَ آتاكُمْ ما لَمْ يُؤْتِ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ) (اى قوم من! نعمت خدا را برخود به ياد آوريد هنگامى كه در ميان شما، پيامبرانى قرار داد و از
اسارت فرعونيان رهايى بخشيد و شما را حاكم و صاحب اختيار خود قرار داد و به شما نعمت‌هايى داد كه به هيچ يک از جهانيان نداده بود.)
اين آيه خلاصه و فشرده مطلب ما قبل است، يعنى: برخاستن پيامبران از آن‌ها، اعطاى
آزادی و
استقلال پس از آن كه در دست
فرعون بردگان بودند و رسيدن به چيزی‌كه احدى از مردمان بدان نرسيده‌اند. به نظرم مراد از آن كثرت
معجزات و غيره است.
نتيجه اين‌كه: به نظر نگارنده مراد از تفضيل بنى‌اسرائيل، بودن پيامبران زياد و
معجزات زياد در ميان آن‌ها است در اين صورت آن‌ها از اين دو جهت از همه اقوام برتراند و هيچ مانعى ندارد كه «الْعالَمِينَ» شامل همه مردمان در هر عصر باشد زيرا اين همه پيامبران و
معجزات در هيچ قومى نه قبل از بنى‌اسرائيل و نه بعد از آن‌ها واقع نشده است.
ولى اين مطلب ربطى به فضيلت فرد فرد آن‌ها ندارد كه آن‌ها از نظر افراد به تصريح قرآن و
تجربه، اشخاص بد كار و حيله‌گر و
(غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ) و
(فَباؤُ بِغَضَبٍ عَلى غَضَبٍ) بوده و هستند،
آیات فقط می‌گويد كه اين تفضيل در اين قوم واقع شده است.
از طرف ديگر می‌شود از كثرت پيامبران و
معجزات،
خشونت و
جهالت بنى‌اسرائيل را كشف كرد زيرا اگر غرق در جهالت و
عصیان نبودند احتياج به آن همه پيغمبر و
معجزات نداشتند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فضل»، ج۵، ص۱۸۹.
