تَعْبُرون (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَعْبُرون:
(اِنْ کُنْتُمْ لِلرُّءْیا تَعْبُرونَ) تَعْبُرون: در اصل از مادّه «
عَبْر» است و به طوری که «
راغب» در
مفردات می‌گوید به معنی «گذاشتن از حالی به حالی» است و «عبور» به معنی گذشتن از آب به واسطه شنا کردن و یا به وسیله کشتی و یا وسیله پل است و «تعبیر» به گزاردن
خواب اختصاص دارد و این واژه، اخصّ از واژه «
تاویل» است، زیرا تاویل درباره خواب و غیر خواب گفته می‌شود.
به موردی از کاربرد
تَعْبُرون در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قالَ الْمَلِکُ اِنّی اَرَی سَبْعَ بَقَراتٍ سِمانٍ یَاْکُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ وَ سَبْعَ سُنبُلاتٍ خُضْرٍ وَ اُخَرَ یابِساتٍ یا اَیُّها الْمَلاُ اَفْتونِی فی رُؤْیایَ اِن کُنتُمْ لِلرُّؤْیا تَعْبُرونَ) (و در این هنگام پادشاه گفت: «من درخواب دیدم هفت گاو چاق را که هفت گاو لاغر آن‌ها را می‌خورند و هفت خوشه سبز و هفت خوشه خشکیده؛ که خشکیده‌ها بر سبزها پیچیدند و آن‌ها را از بین بردند. ای گروه
اشراف! درباره خواب من نظر دهید، اگر خواب را تعبیر می‌کنید.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه تعبرون از ماده عبر که به معنای بیان تاویل رؤیا است که گاهی هم تعبیر گفته می‌شود و به هر حال این ماده از عبور نهر و امثال آن اخذ شده و وجه مناسبتش این است که گویا شخص تعبیرگو، به وسیله تاویل، از رؤیا به ما ورای آن عبور می‌کند و از صورت رؤیا به حقیقتی که در عالم خواب برای صاحب خواب و مناسب با روحیات او مجسم شده پی می‌برد.
آیه مورد بحث ناظر به رؤیای پادشاه مصر است که در خواب می‌بیند هفت گاو چاق را که هفت گاو لاغر آن‌ها را می‌خورند و هفت خوشه سبز و هفت خوشه خشکیده که خشکیده‌ها بر سبزها می‌پیچند و آن‌ها را از بین می‌برند. پادشاه مصر به مشاوران خود می‌گوید:
«... ای جمعیت اشراف! درباره خواب من نظر دهید اگر خواب را تعبیر می‌کنید.»
(... اِنْ کُنْتُمْ لِلرُّءْیا تَعْبُرونَ) ولی حواشی
سلطان بلافاصله اظهار داشتند که این‌ها خواب‌های پریشان (اضغاث احلام) است و ما به تعبیر این گونه خواب‌های پریشان آشنا نیستیم.
ذکر این نکته نیز لازم است که اظهار ناتوانی آن‌ها واقعا به خاطر آن بوده که مفهوم واقعی این خواب برای آن‌ها روشن نبود و لذا آن را جزء خواب‌های پریشان محسوب داشتند، چه این که خواب‌ها را بر دو گونه تقسیم می‌کردند: خواب‌های معنی‌دار که قابل تعبیر بود و خواب‌های پریشان و بی‌معنی که تعبیری برای آن نداشتند و آن را نتیجه فعالیت
قوه خیال می‌دانستند، به خلاف خواب‌های گروه اول که آن را نتیجه تماس
روح با عوالم غیبی می‌دیدند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تَعْبُرون»، ج۳، ص۹۰-۹۱.
