تَرائِب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَرائِب: (الصُّلْبِ وَ التَّرآئِبِ)«تَرائِب» جمع
«تریبه» بنا بر مشهور میان علمای لغت استخوان‌های بالای سینه است، همانجا که گردن‌بند روی آن قرار می‌گیرد،
چنان‌که
ابن منظور در
لسان‌العرب می‌گوید:
«قالَ اَهْلُ اللُّغَةِ اَجْمَعُونَ مَوْضِعُ الْقِلادَةِ مِنَ الصَّدْرِ». در عین‌حال، معانی متعدد دیگری نیز برای آن ذکر کرده است، از جمله این‌که
«تَرائِب» به معنای قسمت پیش‌روی
انسان است (در مقابل
صلب که پشت انسان است)، یا این‌که به معنای دست‌ها، پاها و چشم‌ها است، یا این‌که مجموعه استخوان‌های سینه، و یا چهار دنده از طرف راست و چهار دنده از طرف چپ است.
به هر حال، در این‌که منظور از
«صلب» و
«ترائب» در این آیه شریفه چیست؟ در میان مفسران گفتگوی بسیار است و تفسیرهای فراوانی برای آن گفته‌اند از جمله:
۱- «صلب» اشاره به مردان و
«ترائب» اشاره به زنان است؛ چرا که مردان مظهر صلابت، و زنان مظهر لطافت و زینتند، بنابراین، آیه اشاره به ترکیب نطفه انسان از
نطفه مرد و
زن می‌کند، که در اصطلاح امروز
«اسپرم» و
«اوول» نامیده می‌شود.
۲- «صلب» اشاره به پشت مرد، و
«ترائب» اشاره به سینه و قسمت‌های جلو بدن او است، بنابراین، منظور نطفه مرد است که از قسمت‌های درون شکم که در میان پشت و قسمت جلو قرار دارد خارج می‌شود.
۳- منظور خروج
جنین است از
رحم زن، که میان پشت و قسمت‌های جلو بدن او قرار گرفته است.
۴- بعضی گفته‌اند: این آیه، اشاره به یک نکته دقیق علمی است که اکتشافات اخیر از روی آن پرده برداشته، و در عصر نزول
قرآن مسلماً از همه پنهان بوده، و آن این‌که نطفه از
«بیضه» مرد و
«تخمدان» زن گرفته می‌شود، و مطالعات دانشمندان جنین‌شناسی نشان می‌دهد که این دو در ابتدای امر که در جنین ظاهر می‌شوند، در مجاورت کلیه‌ها قرار دارد، و تقریباً مقابل وسط ستون فقرات در میان صلب (پشت) و ترائب (پایین‌ترین دنده‌های انسان) قرار گرفته، سپس با گذشت زمان و نمو این دو عضو، تدریجاً از آن محل پایین می‌آیند، و هر کدام در موضع فعلی خود جای می‌گیرد، و از آنجا که پیدایش انسان از ترکیب نطفه زن و مرد است، و محل اصلی این دو در آغاز در میان «صلب» و «ترائب» قرار دارد، قرآن چنین تعبیری را انتخاب کرده، تعبیری که در آن روز برای هیچ کس شناخته شده نبود، و علم جنین‌شناسی جدید پرده از روی آن برداشته است.
(يَخْرُجُ مِن بَيْنِ الصُّلْبِ وَ التَّرَائِبِ) (آبى كه از ميان پشت و سينه‌ها خارج مى‌شود!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه ترائب جمع تريبه است كه به معناى استخوان سفيد است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تَرائِب»، ص۱۲۵.
