تَحْمِل (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَحْمِل: (وَ لا تَحْمِلْ عَلَيْنا إِصْرًا) در اصل از مادّه «
حمل» به معنى «
بار، بار برداشتن و برنشاندن» است و هرگاه با «
على» ذكر شود به معنى «
نهادن» است.
در اين بخش از
آیه،
مؤمنان از
خداوند دو تقاضا مى‌كنند، نخست اين كه از تكاليف سنگين كه گاهى موجب تخلف افراد از
اطاعت پروردگار مى‌شود، آنها را معاف دارد
(وَ لاٰ تَحْمِلْ عَلَيْنٰا إِصْراً) و اين همان چيزى است كه درباره دستورات
اسلام از زبان
حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده. ديگر اين كه از خداوند تقاضا مى‌كنند كه آنها را از آزمايشهاى طاقت فرسا و مجازاتهاى غير قابل
تحمّل بر كنار دارد
(وَ لاٰ تُحَمِّلْنٰا مٰا لاٰ طٰاقَةَ لَنٰا بِهِ) و شايد تعبير به «لا
تحمل» در جمله قبل و «
(لا تحمّل)»
در اين جمله به خاطر همين باشد، زيرا تعبير اوّل در موارد مشكلات، و تعبير دوّم در موارد طاقت فرسا به كار مى‌رود.
به موردی از کاربرد
تَحْمِل در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لا يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاّ وُسْعَها لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها ما اكْتَسَبَتْ رَبَّنا لا تُؤَاخِذْنا إِن نَّسِينا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَيْنا إِصْرًا كَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذينَ مِن قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنآ أَنتَ مَوْلاَنا فَانصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرينَ) « خداوند هيچ كس را، جز به اندازه تواناييش،
تکلیف نمى‌كند.
انسان، هر كار نيكى را انجام دهد، به سود خود انجام داده؛ و هر كار بدى كند، به زيان خود كرده است. مؤمنان مى‌گويند: پروردگارا اگر ما فراموش يا خطا كرديم، ما را مؤاخذه مكن. پروردگارا تكليف سنگينى بر ما قرار مده، آن چنان كه بخاطر
گناه و
طغیان، بر كسانى كه پيش از ما بودند، قرار دادى. پروردگارا آنچه طاقت
تحمّل آن را نداريم، بر ما مقرّر مدار و ما را
عفو كن و بيامرز و مورد
رحمت خود قرار ده. تو
مولا و سرپرست مايى، پس ما را بر جمعيّت
کافران، پيروز گردان.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و مومنین از يک سو متوجه ضعف و
فتور و سستى خود شدند، و از سوى ديگر متوجه سرنوشت اقوام و امتهايى شدند كه قبل از ايشان مى‌زيستند، ناچار از خداى تعالى خواستند تا به ايشان رحم كند، و با ايشان آن معامله را نكند كه با امتهاى گذشته كرد، يعنى آن مؤاخذه‌ها و
حمل و
تحميل‌ها را نفرمايد، چون مؤمنين با
تعلیم الهى اين معنا را آموخته بودند كه هيچ
حول و قوتى جز به كمک خدا وجود ندارد، و هيچ چيز جز رحمت او آدمى را از
خطا و
نسیان و
تمرد حفظ نمى‌كند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « تَحْمِل »، ص ۵۸۹.
