توصیه به تواضع (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از دستورات
خداوند به پیامبرش
تواضع و فروتنی ذر برابر
مومنان می باشد.
خداوند به
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای فروتنی در برابر مؤمنان و ابراز مهر و محبت به آنان سفارش کرده است.
واذا جاءک الذین یؤمنون بـایـتنا فقل سلـم علیکم....هرگاه کسانی که به
آیات ما
ایمان دارند نزد تو آیند، به آنها بگو: «سلام بر شما پروردگارتان،
رحمت را بر خود فرض کرده؛ هر کس از شما کار بدی از روی نادانی کند، سپس
توبه و اصلاح (و جبران) نماید، (مشمول رحمت خدا می‌شود چرا که) او آمرزنده مهربان است.» (پیشی گرفتن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در سلام کردن، تنها برای یک وظیفه خاص و محدود بیان نشده، بلکه این امر به منظور جلوه‌ای از تواضع و
اخلاق متعالی مطرح شده است.)
.. واخفض جناحک للمؤمنین.(بنابر این،) هرگز
چشم خود را به نعمتهای (مادّی)، که به گروه‌هایی از آنها (=
کفّار ) دادیم، میفکن! و بخاطر آنچه آنها دارند، غمگین مباش! و بال (عطوفت) خود را برای
مؤمنین فرود آر!
.دستور سومى که به پیامبر مى دهد در زمینه تواضع و فروتنى و نرمش در برابر مؤمنان است مى فرماید: ((بالهاى خود را براى مؤ منان بگستر و پائین بیاور)) (و اخفض جناحک للمؤ منین ).
این تعبیر کنایه زیبائى از تواضع و
محبت و ملاطفت است همانگونه که پرندگان به هنگامى که مى خواهند نسبت به جوجه هاى خود اظهار محبت کنند آنها را زیر بال و پر خود مى گیرند، و هیجان انگیزترین صحنه عاطفى را مجسم مى سازند، آنها را در مقابل
حوادث و دشمنان حفظ مى کنند و از پراکندگى نگه مى دارند!
واخفض جناحک لمن اتبعک من المؤمنین.و بال و پر خود را برای مؤمنانی که از تو پیروی می‌کنند بگستر!
توصیه
خداوند به تواضع و فروتنی، در راه رفتن و
معاشرت می باشد که در قرآن هم می فرماید:
ولا تمش فی الارض مرحـا انک لن تخرق الارض ولن تبلغ الجبال طولا.و روی
زمین ، با
تکبر راه مرو! تو نمی‌توانی
زمین را بشکافی، و طول قامتت هرگز به کوه‌ها نمی‌رسد! (مقصود از «مرحا»، حالت متکبرانه است.)
وعباد الرحمـن الذین یمشون علی الارض هونـا واذا خاطبهم الجـهلون قالوا سلـمـا.بندگان (خاص خداوند)
رحمان ، کسانی هستند که با
آرامش و بی‌تکبّر بر زمین راه می‌روند؛ و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند (و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها
سلام می‌گویند (و با بی‌اعتنایی و بزرگواری می‌گذرند)؛
از مواعظ حکیمانه
لقمان به فرزندش سفارش به تواضع می باشد.
ولقد ءاتینا لقمـن الحکمة... • ولا تصعر خدک للناس ولا تمش فی الارض مرحـا ان الله لا یحب کل مختال فخور• واقصد فی مشیک واغضض من صوتک ان انکر الاصوت لصوت الحمیر.ما به لقمان
حکمت دادیم؛ (و به او گفتیم:) شکر خدا را بجای آور هر کس شکرگزاری کند، تنها به سود خویش شکر کرده؛ و آن کس که کفران کند، (زیانی به خدا نمی‌رساند)؛ چرا که خداوند بی‌نیاز و ستوده است. •(پسرم!) با بی‌اعتنایی از مردم روی مگردان، و مغرورانه بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبّر مغروری را دوست ندارد. •(پسرم!) در راه‌رفتن، اعتدال را رعایت کن؛ از صدای خود بکاه (و هرگز فریاد مزن) که زشت‌ترین صداها صدای خران است.
تواضع در برابر
والدین ،از توصیه الهی به بندگانش می باشد.
واخفض لهما جناح الذل من الرحمة وقل رب ارحمهما کما ربیانی صغیرا.و بالهای تواضع خویش را از محبّت و لطف، در برابر آنان فرود آر! و بگو: «پروردگارا! همانگونه که آنها مرا در کوچکی تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده!»
.و نهایت فروتنى را در برابر آنها بنما، ((و بالهاى
تواضع خود را در برابرشان از محبت و لطف فرود آر)) (و اخفض لهما جناح الذل من الرحمة ).
سفارش به تواضع، از حکمتهای الهی و تعالیم
وحی می باشد.
ولا تمش فی الارض مرحـا انک لن تخرق الارض ولن تبلغ الجبال طولا• ذلک مما اوحی الیک ربک من الحکمة ولا تجعل مع الله الـهـا ءاخر فتلقی فی جهنم ملومـا مدحورا.و روی زمین، با تکبر راه مرو! تو نمی‌توانی
زمین را بشکافی، و طول قامتت هرگز به کوه‌ها نمی‌رسد!•این (احکام)، از حکمتهایی است که پروردگارت به تو وحی فرستاده؛ و هرگز معبودی با
خدا قرار مده، که در جهنم افکنده می‌شوی، در حالی که سرزنش شده، و رانده (درگاه خدا) خواهی بود!
از توصیه های خداوند رعایت
ادب و تواضع در برابر
محمد صلی الله علیه وآله می باشد.
یـایها الذین ءامنوا لا ترفعوا اصوتکم فوق صوت النبی ولا تجهروا له بالقول کجهر بعضکم لبعض ان تحبط اعمــلکم وانتم لا تشعرون• ان الذین یغضون اصوتهم عند رسول الله اولـئک الذین امتحن الله قلوبهم للتقوی لهم مغفرة واجر عظیم• ان الذین ینادونک من وراء الحجرت اکثرهم لایعقلون.ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! صدای خود را فراتر از صدای پیامبر نکنید، و در برابر او بلند سخن مگویید (و داد و فریاد نزنید) آن گونه که بعضی از شما در برابر بعضی بلند صدا می‌کنند، مبادا اعمال شما نابود گردد در حالی که نمی‌دانید! •آنها که صدای خود را نزد
رسول خدا کوتاه می‌کنند همان کسانی هستند که خداوند دلهایشان را برای
تقوا خالص نموده، و برای آنان
آمرزش و پاداش عظیمی است! •(ولی) کسانی که تو را از پشت حجره‌ها بلند صدا می‌زنند، بیشترشان نمی‌فهمند!
فرهنگ قرآن،مرکز فرهنگ و معارف قرآن،برگرفته از مقاله «توصیه به تواضع»
