• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تنزلات قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تنزلات قرآن، مراحل نزول قرآن در سلسله طولی است.



مراد از «تنزلات قرآن» نزول‌های چندگانه قرآن است.


برخی آیات گویای این است که قرآن در شب قدر که مصادف با ۱۷ رمضان بوده بر پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نازل شده است، و از آنها برمی آید که نزول قرآن به صورت یکپارچه و دفعی بوده است. از طرفی مردم مسلمان خود شاهد نزول تدریجی قرآن ظرف مدت ۲۳ سال بوده‌اند، و آیه: (وقرآنا فرقناه لتقراه علی الناس علی مکث ونزلناه تنزیلا)؛ «و قرآنی (با عظمت را) بخش بخش (بر تو) نازل کردیم تا آن را به آرامی به مردم بخوانی و آن را به تدریج نازل کردیم» نیز دلالت بر نزول پراکنده و تدریجی دارد.


چگونگی جمع بین این دو مطلب از همان آغاز اسلام مطرح بوده، ولی سخنی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در این مورد گزارش نشده است. آنچه در وجه جمع این دو گفته شده همگی به ابن عباس منتهی می‌شود.


طبق گفته ابن عباس، قرآن کریم در سلسله طولی، سه مرحله از نزول را طی کرد تا در اختیار مردم قرار گرفت:
مرحله اول: تنزل بر لوح محفوظ؛
مرحله دوم: تنزل بر «بیت العزه» یا «بیت المعمور» در آسمان دنیا یا آسمان چهارم؛
مرحله سوم: نزول تدریجی آن توسط جبرئیل بر قلب پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم .


حکمت این تنزلات سه گانه را عظمت امر، بزرگداشت و تفخیم پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، تکریم بنی آدم، مبالغه در نفی شک بر قرآن، ازدیاد ایمان به قرآن، و دقت بیشتر آیات در آسمان‌ها دانسته‌اند.


اما این تنزلات سه گانه، از آنجا که به سخن معصوم منتهی نمی‌شود، مورد اتفاق علما نیست؛ بلکه بسیاری این تنزلات را برای قرآن قائل نیستند. صبحی صالح که فقط نزول تدریجی قرآن را قبول دارد، می‌گوید:
ما به نظریه معتقدان به تنزلات سه گانه قرآن عقیده‌ای نداریم؛ گرچه همه اسانید این نظریه صحیح هستند؛ زیرا اعتقاد و التزام به تنزلات مذکور تنها از طریق اخبار متواتر یقینی در کتاب و سنت امکان پذیر است. بنابراین، در این موضوع، صحت سند، برای اعتقاد و التزام به آن نمی‌تواند کافی باشد.
[۷] معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص(۱۴۵-۱۵۷).
[۸] فضلی، عبد الهادی، ۱۹۳۴-م، تاریخ قراءات قرآن کریم، ص۴۶.
[۱۰] رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ص۱۸۵.
[۱۱] جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۲۴۱و۲۲۹.



نزول قرآن؛ نزول تدریجی؛ نزول دفعی.


۱. قدر/سوره۹۷، آیه۱.    
۲. دخان/سوره۴۴، آیه۳.    
۳. بقره/سوره۲، آیه۱۸۵.    
۴. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۰۶.    
۵. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۶۸.    
۶. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۱، ص(۲۲۸-۲۳۰).    
۷. معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص(۱۴۵-۱۵۷).
۸. فضلی، عبد الهادی، ۱۹۳۴-م، تاریخ قراءات قرآن کریم، ص۴۶.
۹. صالح، صبحی، ۱۹۲۶ -، مباحث فی علوم القرآن، ص۵۱.    
۱۰. رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ص۱۸۵.
۱۱. جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۲۴۱و۲۲۹.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تنزلات قرآن».    



جعبه ابزار