تماثل حقیقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تماثل حقیقی یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به معنای تماثل حاصل از سبب واحد مشترک است.
تماثل دو صورت دارد:
۱. حقیقی، که از سبب واحد مشترک بین دو چیز
کشف می‌کند.
۲. مصطنع، که از سبب واحد مشترک کشف نمی‌کند و فرض سبب واحد هم نمی‌شود.
مثلاً اگر سکه‌ای را چند مرتبه بالا بیندازیم و در مرتبه اول و دوم، طرف خط سکه بیاید، تماثل حقیقی است که از آن کشف می‌شود، سبب آمدن خط در هر دو مرتبه، ویژگی‌هایی است که میان مرتبه اول و دوم مشترک است، اما اگر در بازی شیر یا خط، شخصی پیشگویی کند که در بار اول، خط و بار دوم شیر، بار سوم خط و بار چهارم شیر و… می‌آید، در چنین حالتی میان آمدن خط در بار اول و شیر در بار دوم و خط در بار سوم و شیر در بار چهارم، تماثلی وجود دارد، زیرا همه این فرض‌ها در اینکه صدق تصادفیِ پیشگویی آن شخص را نشان می‌دهند، متماثل‌اند، ولی این تماثل، ساختگی است، زیرا ثابت نمی‌کند همان امری که سبب آمدن خط در بار اول بود بعینه سبب آمدن شیر در بار دوم است.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «تماثل حقیقی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۱۰.
