تقی الدین فاسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تقی الدین فاسی (محمد بن احمد بن علی) (م ۸۳۲) از برجسته‌ترین مورخانی است که آثاری بس مهم و ارجمند در
تاریخ مکه تالیف کرده است.
وی از اعقاب
امام حسن علیه‌السّلام است و در کارهای علمی خود از بیشتر
کتاب‌های موجود تا آن
زمان ، بهره برده است. وی شرح حال خود را در
کتاب «
العقد الثمین » به تفصیل آورده است.
کتاب‌های وی در
تاریخ مکه عبارتند از: «
تجرید ولاة مکه » که مواردی از آن را
ابن فهد مکی در «
غایة المرام » نقل کرده است.
«
تحصیل المرام من تاریخ البلد الحرام » که مختصر «
تحفة الکرام » اوست و در چهل فصل تنظیم شده و نسخه‌هایی از آن برجای مانده است. وی تحصیل المرام را نیز در
کتابی با عنوان «
هادی ذوی الافهام الی تاریخ البلد الحرام »
تلخیص کرده که نسخه‌ای از آن شناسانده نشده است. دیگر «تحفة الکرام باخبار البلد الحرام» است که در اصل، مختصر
کتاب «
شفاء الغرام » اوست و نسخه‌هایی از این
کتاب باقی است. وی تحریر دیگری هم از این
کتاب دارد که از آن نیز نسخه‌هایی برجای مانده است.
مختصر دیگری از «
شفاء الغرام» توسط خود او با عنوان «
ترویج الصدور باختصار الزهور » به انجام رسیده که در
اصل کتاب «الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة» خلاصه «
شفاء الغرام» است و «ترویج الصدور» تلخیص «الزهور».
مهمترین
کتاب او «
شفاء الغرام باخبار البلد الحرام » است که در چهل باب تدوین شده و به طور جامع
تاریخ مکه را از هر حیث ارائه کرده است.
کتاب مهم دیگر او «
العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین » است که وی با تفصیل تمام به شرح حال
رجال مکه از آغاز تا زمان خود پرداخته و در هشت مجلد به چاپ رسیده است. وی در مقدمه
کتاب‌های «
شفاء الغرام» و «العقد الثمین» به تفصیل از چگونگی پدید آوردن این
آثار سخن گفته است.
کتاب دیگر وی درباره والیان مکه «المقنع من اخبار الملوک و الخلفاء و ولاة مکة الشرفاء» است که در سال ۱۸۲۲ م در روسیه چاپ شده است. فاسی دو تلخیص از این
کتاب نوشته که نسخه‌ای از آن‌ها برجای نمانده است.
کتابی هم با عنوان «
ولاة مکة فی الجاهلیة و الاسلام »، سخاوی به وی نسبت داده که محتمل است همان «
المقنع » باشد.
الزهور المقتطفة (کتاب) .
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
