تقی الدین فاسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تقی الدین فاسی (محمد بن احمد بن علی) (م ۸۳۲) از برجسته‌ترین مورخانی است که آثاری بس مهم و ارجمند در
تاریخ مکه تالیف کرده است.
وی از اعقاب
امام حسن علیه‌السّلام است و در کارهای علمی خود از بیشتر کتاب‌های موجود تا آن
زمان ، بهره برده است. وی شرح حال خود را در کتاب «
العقد الثمین » به تفصیل آورده است. کتاب‌های وی در
تاریخ مکه عبارتند از: «
تجرید ولاة مکه » که مواردی از آن را
ابن فهد مکی در «
غایة المرام » نقل کرده است.
«
تحصیل المرام من تاریخ البلد الحرام » که مختصر «
تحفة الکرام » اوست و در چهل فصل تنظیم شده و نسخه‌هایی از آن برجای مانده است. وی تحصیل المرام را نیز در کتابی با عنوان «
هادی ذوی الافهام الی تاریخ البلد الحرام »
تلخیص کرده که نسخه‌ای از آن شناسانده نشده است. دیگر «
تحفة الکرام باخبار البلد الحرام» است که در اصل، مختصر کتاب «
شفاء الغرام » اوست و نسخه‌هایی از این کتاب باقی است. وی تحریر دیگری هم از این کتاب دارد که از آن نیز نسخه‌هایی برجای مانده است.
مختصر دیگری از «شفاء الغرام» توسط خود او با عنوان «
ترویج الصدور باختصار الزهور » به انجام رسیده که در
اصل کتاب «الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة» خلاصه «شفاء الغرام» است و «ترویج الصدور» تلخیص «الزهور».
مهمترین کتاب او «
شفاء الغرام باخبار البلد الحرام » است که در چهل باب تدوین شده و به طور جامع
تاریخ مکه را از هر حیث ارائه کرده است.
کتاب مهم دیگر او «
العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین » است که وی با تفصیل تمام به شرح حال
رجال مکه از آغاز تا زمان خود پرداخته و در هشت مجلد به چاپ رسیده است. وی در مقدمه کتاب‌های «شفاء الغرام» و «العقد الثمین» به تفصیل از چگونگی پدید آوردن این
آثار سخن گفته است.
کتاب دیگر وی درباره والیان مکه «المقنع من
اخبار الملوک و الخلفاء و ولاة مکة الشرفاء» است که در سال ۱۸۲۲ م در روسیه چاپ شده است. فاسی دو تلخیص از این کتاب نوشته که نسخه‌ای از آن‌ها برجای نمانده است. کتابی هم با عنوان «
ولاة مکة فی الجاهلیة و الاسلام »، سخاوی به وی نسبت داده که محتمل است همان «
المقنع » باشد.
الزهور المقتطفة (کتاب) .
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
