تقوا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تقوا: (لَارَیْبَ فیهِ هُدیً لِلْمُتَّقینَ)«تقوا» در اصل از مادّه
«وقایه» به معنای نگهداری یا خویشتن‌داری است و نیز اشاره به پرهیز از هرگونه
گناه، آلودگی،
فساد و
شرک و
کفر است.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با تقوا:
(ذَلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ) (اين كتاب با عظمتى است كه هيچگونه شكى در آن نيست و مايه هدايت پرهيزكاران است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: متقین عبارتند از
مؤمنین، چون تقوی از اوصاف خاصه طبقه معینی از مؤمنین نیست، و اینطور نیست که تقوی صفت مرتبه‌ای از مراتب
ایمان باشد، که دارندگان مرتبه پائین‌تر، مؤمن بی‌تقوی باشند، و در نتیجه تقوی مانند
احسان و
اخبات و خلوص، یکی از مقامات ایمان باشد، بلکه صفتی است که با تمامی مراتب ایمان جمع میشود، مگر آنکه ایمان، ایمان واقعی نباشد.
دلیل این مدعا این است:
خدای تعالی دنبال این کلمه، یعنی کلمه (متقین)، وقتی اوصاف آن‌را بیان می‌کند، از میانه طبقات مؤمنین، با آن همه اختلاف که در طبقات آنان است، طبقه معینی را مورد نظر قرار نمی‌دهد، و طوری متقین را توصیف نمی‌کند که شامل طبقه معینی شود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَ اكْتُبْ لَنَا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِي الآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَيْكَ قَالَ عَذَابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشَاء وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ الَّذِينَ هُم بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ) (و براى ما، در اين
دنیا و سراى ديگر، نيكى مقرّر فرما؛ چه اين‌كه ما به سوى تو بازگشت كرده‌ايم.» خداوند در برابر اين تقاضا، به
موسی گفت: «مجازاتم را به هر كس بخواهم و سزاوار ببينم مى‌رسانم؛ و رحمتم همه چيز را فرا گرفته؛ و آن‌را براى كسانى كه تقوا پيشه كنند، و
زکات بپردازند، و كسانى كه به آيات ما ايمان مى‌آورند، مقرّر خواهم داشت.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید:
(فَسَاَکْتُبُها لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ الَّذِینَ هُمْ بِآیاتِنا یُؤْمِنُونَ) این جمله تفریع بر جمله
(عَذابِی اُصِیبُ بِهِ مَنْ اَشاءُ وَ رَحْمَتِی...) است، و معنای آن این است که لازمه وجوب اصابه عذاب به پاره‌ای از مردم و شمول رحمت بر تمامی موجودات این است که رحمت را بر آن بعض دیگر که عبارتند از: پرهیزکاران و دهندگان زکات واجب کنم.
خدای سبحان مشمولین رحمت خود را به اوصاف عامی توصیف کرده و فرموده: هر کس تقوی داشته باشد و زکات دهد و به آیات خدا ایمان آورد، و نفرموده: هر کس از شما چنین و چنان باشد هم‌چنان که مشمولین عذاب را هم بطور عموم ذکر کرد، و به قوم و قبیله موسی (علیه‌السّلام) اختصاص نداد و فرمود: هر که را بخواهم تا نتیجه این بیان عام نیز عمومیت داشته باشد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي ظِلَالٍ وَ عُيُونٍ) (در آن روز پرهيزگاران در سايه‌هاى درختان بهشتى و در ميان چشمه‌ها قرار دارند.)
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تقوا»، ص۱۳۸.
