• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تقدم زمانی مقدمات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تقدم زمانی مقدمات یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای تقدم زمانی مقدمات برهان بر نتیجه در معرفت و نزد قایس (قیاس‌کننده) است.


یکی از شرایط مقدمات برهان، تقدم زمانی آنها بر نتیجه، نزد عقل است، به این بیان که لازم است مقدمات قیاس نزد قایس (قیاس‌کننده) به حسب زمانی، مقدم بر نتیجه باشد؛ زیرا نزد قایس، نتیجه جز از طریق مقدمات شناخته نمی‌شود.
[۱] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۱۰۶.
[۲] ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۲۱۷.

ناگفته پیداست که تقدم زمانی
[۳] صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی، ص۱۷۸.    
مقدمات نزد عقل (عقل قایس) متلازم با تقدم خارجی آنها بر نتیجه حاصل از آنها نیست؛ بنابراین مقدمات قیاس، گاهی هم در عالم واقع، بر نتیجه آن، تقدم ذاتی دارند و علت وجود آن هستند و هم در مقام شناخت و معرفت تقدم زمانی دارند و گاهی فقط در مقام معرفت و شناخت، علت برای نتیجه‌اند و تقدم زمانی دارند، ولی در عالم واقع معلول نتیجه‌اند و تاخر ذاتی دارند.
[۴] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۳۷۸.    
[۵] صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی، ص۲۴۷.    
[۶] مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۳۷۴-۳۷۵.    


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة.
• صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

۱. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۱۰۶.
۲. ↑ ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۲۱۷.
۳. ↑ صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی، ص۱۷۸.    
۴. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۳۷۸.    
۵. ↑ صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی، ص۲۴۷.    
۶. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۳۷۴-۳۷۵.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «تقدم زمانی مقدمات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۹.    




جعبه ابزار