تقابل تقدم و تاخر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

تقابل تقدم و تاخر یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و از اقسام تضایف است.

---

مشهور این است که تقابل چهار قسم است: تضایف، تضاد، تناقض و عدم و ملکه. بعضی منطقیان سه نوع دیگر نیز به آنها افزوده‌اند که عبارت‌اند از: تقابل حرکت و سکون، کون و فساد و تقدم و تاخر، اما دیگران این موارد را از آن رو که حرکت با سکون، کون با فساد و تقدّم با تاخّر سنجیده می‌شود از نوع تقابل تضایف به حساب آورده‌اند.
تقابل تقدم و تاخّر، نسبت میان دو امر وجودی است که یکی متقدم و دیگری متاخر است. تقدّم و تاخّر پنج قسم است: ۱. زمانی؛ ۲. طبعی؛ ۳. رتبی؛ ۴. ذاتی؛ ۵. تقدّم و تاخّر به شرف.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

---