تفسیر نوین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفسیر نوین از
تفاسیر علمی قرآن اثر
محمدتقی شریعتی از مصلحان
و نوگرایان اسلامی
و از پیشگامان تفکر
جدید اسلامی در
ایران معاصر است. این
تفسیر به
زبان فارسی، در یک جلد تالیف شده، که مؤلف با زبان
و بیانی رسا
و شیوا سورههای کوتاه غالبا مکی آخرین جزء قرآن را شرح
و تفسیر کرده
و برای مخاطب عام نوشته است.
شريعتى تلاش کرده است مطالب برای عموم قابل استفاده باشد تا مردم
مسلمان با مانوس شدن به
قرآن، به
صلاح و تقوی نزدیک
و از
فساد و جنایت دور شوند. بههمین سبب حتی الامکان از طرح مطالب
و مباحث مشکل
و بهکار بردن اصطلاحات علمی
و فلسفی خودداری کرده است.
تفسیر نوین نوشته استاد
محمدتقی شریعتی که از پیشگامان تفسیرنگاری به
شیوه عصری در
ایران بهشمار میرود. وی با انگیزه اصلاحطلبی فکری
و اجتماعی
و دینی، به نوشتن این
تفسیر پرداخت. او در این
تفسیر، با زبان
و بیانی رسا
و شیوا سورههای کوتاه غالبا مکی آخرین جزء قرآن را شرح
و تفسیر کرده است.
خود در مقدمه
تفسیر میگوید: در این
تفسیر منتهای کوشش به عمل آمده است که برای عموم قابل استفاده باشد تا مردم مسلمان با مانوس شدن به
قرآن، به صلاح
و تقوی نزدیک
و از فساد
و جنایت دور شوند. این است که حتی الامکان از طرح مطالب
و مباحث مشکل
و بهکار بردن اصطلاحات علمی
و فلسفی خودداری شده
و اگر ناگزیر از بحثی ادبی یا علمی بودهایم با حروفی غیر از حروف معمولی
تفسیر، آنها را آوردهایم تا افراد ناوارد معطل
و ناراحت نشوند.
وی در
تفسیر خود به مسائل اجتماعی
و علمی هم توجه دارد
و در عینحال از
تفاسیر قدیم غافل نیست
و به امهات
تفاسیر شیعه از جمله
مجمع البیان و تبیان نظر دارد
و آرای آنها
و نیز (از
تفاسیر عامه، بیشتر) آرای
فخر رازی را هرجا که لازم دیده نقل
و گاه نقد میکند. از
تفاسیر جدید نیز بیشتر به
تفسیر طنطاوی،
المیزان و نظریات
عبده در
تفسیر جزو عم نظر دارد.
استاد شریعتی برای
تجدید حیات
اسلام و مسلمین، اندیشه «بازگشت به قرآن» را پی افکند
و معتقد بود که برای احیای
تفکر دینی و بیداری «ملل اسلامی از خواب غفلتی که مانند خواب
اصحاب کهف چند
قرن به طول انجامید، باید به قرآن پناه برد.» جلسات
تفسیری او در کانون نشر حقایق اسلامی
و در منزل
آیتالله العظمی میلانی و مسجد هدایت
و حسینیه ارشاد و بالاخص
تفسیری که بر جزء سیام قرآن نوشت، مولود میمون عزم احیاگری اوست.
وجه تمایز او از بسیاری دیگر از
مفسران و معلمان قرآن، در شیوه تعلیم
و تفسیر قرآن نبود. گرچه موشکافیهایی آموزنده
و ارزنده
و جدید در
تفسیر قرآن داشت
و نیز بدینجهت نام «نوین» را بر
تفسیر خویش نهاد، اما آنچه او را از بسیاری دیگر از
مفسران قرآن متمایز
و برجسته میسازد، انگیزه او در ورود به قرآن
و تفسیر آن است.
تفسیر او از قرآن تحقیق برای تحقیق
و جدای از عمل نبود که تنها بر تورم
و حجم بیشتر
تفسیر نگاری افزاید
و فقط برای «تدریس مدرسه»
و «تجوید مسجد» به کار آید. سهل است که تجوید را، چنانکه امروزه رایج است، «حجاب قرآن» میدانست
و افسوس میخورد
و میگفت که اهتمام مسلمانان منحصرا به
حفظ قرآن (وجود ذهنی)
و قرائت قرآن (وجود لفظی)
و کتابت قرآن (وجود کتبی) محصور شده است
و سوگمندانه از وجود خارجی (عینی) آن در اعمال
و رفتار خویش غافل گشتهاند.
مقصود او از پرداختن به قرآن،
تجدید حیات نخستین مسلمین
و تحقق قرآن در زندگی آنها بود. بدین هدف بود که وی قرآن را از چارچوب دربسته
و سربسته «مدرسه»
و «مسجد» نجات داد
و آن را به «محراب» زندگی برد. خواست
و آرزوی او، وجود خارجی
و عینی بخشیدن به قرآن
و بیداری مسلمین از طریق بازگشت به آن بود. در مقدمه
تفسیر نوین، که با عنوان «بیداری مسلمین» آغاز میشود، مقصود او را از
تفسیر نگاری میتوان دریافت:
«از زمانی که مردانی بزرگ مانند
سیدجمالالدین اسدآبادی و شیخ محمد عبده برای بیداری امت اسلامی قیام کردند تا امروز در همه دنیای اسلام دانشمندانی بصیر
و مصلحانی مخلص
و مجاهد با تحمل ضررها
و احتمال خطرها کوشیدهاند تا افکار
و عقول مردم را روشن سازند
و سر ترقیات سریع
و عجیب مسلمین صدر اسلام
و علل
و موجبات انحطاط کنونی آنها را تشخیص
و توضیح دهند
و راه چاره را بازیابند
و باز نمایند.
آنچه این دانشمندان دلسوز
و مجاهد
و این محققان چارهجو
و رجال اصلاح طلب، با اختلاف در مذاق
و مشرب
و با تفاوت در انتخاب راه
و کیفیت عمل، عموما از سیدجمال تا
سیدقطب بر آن اتفاق دارند
و در طی مقالات
و رسالات
و تالیفات خود آن را تشریح
و توضیح نموده، با ادله محکم
و شواهد زنده
و روشن مدلل
و مبرهن ساختهاند، این است که برای رهایی مسلمین از انحطاط
و ذلت کنونی
و رسیدن به
عزت و سعادت نخستین لازم است که اسلام حقیقی شناخته شود
و پندارهای بیاساس
و اوهام باطلی که به نام افکار
و عقاید دینی در بین توده عوام، حتی در میان بعضی از خواص
و طبقه روشنفکر
و درس خوانده نیز رواج یافته، از میان برود
و حقایق دستورات این دین مبین بر همه معلوم
و بهدرستی معمول
و مجری گردد.
با مراجعه به این کتاب مقدس میتوان جمیع
انحرافات فکری و اعتقادی
و عملی مسلمین را، که بهوسیله بیگانگان مفسد
و مغرض، یا خلفا
و حکام جور
و یا
جهل خود مسلمانها
و یا هر عامل
و موجب دیگر در طول تاریخ پدید آمد، تشخیص داد
و راه راست را باز شناخت. بنابراین درمان جمیع دردها
و اصلاح همه مفاسد
و وصول به همه سعادات را باید از قرآن خواست.»
معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسرن، ج۲، ص۵۰۷. نرم افزار جامع التفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).