تشبیه به حیوانات (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زندگى
کفّار و
مشرکین، از نظر
قرآن کریم یک زندگی حیوانى و محدود به
لذات زودگر مادی است.
۱- همانندی
کفار در برابر دعوت
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، با حیوانات در برابر صدای نگهبان خود:
• « ومثل الذین کفروا کمثل الذی ینعق بما لایسمع الا دعاء ونداء صم بکم عمی فهم لایعقلون؛
مثال (دعوت كننده) كافران مثال كسى است كه به حیوانى بانگ مى‌زند كه جز فریاد و بانگ زدن مبهم را نمى‌شنود (آنها نیز كلام را مى‌شنوند و گویى معنى را نمى‌فهمند).» طبق یک
احتمال، مقصود در آیه یاد شده، تشبیه کافران در عدم
درک دعوت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ) به حیوانات است، در عدم تشخیص معانی صدای نگهبان خود.
۲- همانندی کافران با حیوانات، در تمتع از مادیات و تغذیه:
• « ان الله یدخل الذین ءامنوا وعملوا الصــلحـت جنـت تجری من تحتها الانهـر والذین کفروا یتمتعون ویاکلون کما تاکل الانعـم والنار مثوی لهم؛
همانا
خداوند كسانى را كه
ایمان آورده و عمل‌هاى شایسته كرده‌اند در بهشت‌ها و باغ‌هایى كه از زیر (ساختمان و درختان) آنها نهرها روان است درمى‌آورد، و كسانى كه
کفر ورزیده‌اند (از لذایذ
دنیا) بهره‌مند مى‌شوند و مى‌خورند همان‌گونه كه چهارپایان مى‌خورند (خوردن و تنعّم را
هدف اصلى زندگى مى‌بینند) و (سرانجام)
آتش جایگاه آنهاست.»
تشبیه خردناورزان غفلت پیشه به چهارپایان:
• « ولقد ذرانا لجهنم کثیرا من الجن والانس لهم قلوب لا یفقهون بها ولهم اعین لا یبصرون بها ولهم ءاذان لا یسمعون بها اولـئک کالانعـم بل هم اضل اولـئک هم الغـفلون؛
و حقّا كه ما بسیارى از
جن و
انس را (گویى) براى
دوزخ آفریده‌ایم، زیرا كه دل‌ها دارند ولى (حقایق را) بدان نمى‌فهمند، و چشم‌ها دارند ولى بدان (به
عبرت) نمى‌نگرند و گوش‌ها دارند ولى بدان (معارف حقّه را) نمى‌شنوند؛ آنها مانند چهارپایانند بلكه گمراه‌ترند (زیرا با داشتن
استعداد رشد و تكامل، به راه باطل مى‌روند) و آنها همان غافلانند.»
تشبیه مشرکان حق ناپذیر و خردگریز به چهارپایان:
• « ارءیت من اتخذ الـهه هوه افانت تکون علیه وکیلا؛
آیا دیدى كسى را كه خداى خود را هواى خود گرفته (خداى مورد قبول
عقل و
فطرت و ملت‌ها را عملا تنزل داده تا منطبق بر
هوای نفس كرده)؟ آیا تو كارساز او (در
هدایت یا حفظ از
عذاب آخرت) خواهى شد؟!»
• « ام تحسب ان اکثرهم یسمعون او یعقلون ان هم الا کالانعـم بل هم اضل سبیلا؛
آیا مى‌پندارى بیشتر آنان مى‌شنوند یا مى‌اندیشند؟ (نه) آنها جز همانند چارپایان نیستند بلكه گمراه‌ترند (زیرا حیوانات راه هدف
خلقت را طبق
غریزه درست مى‌پیمایند و اینان نه).»
تشبیه پنهان شدن ستارگان، به پنهان شدن
حیوانات وحشی در لانه‌های شان:
• « فلا اقسم بالخنس؛
نه نه؛ پس
سوگند به ستارگان پنهان شونده (در
روز) و به ستارگان بازگردنده در
شب،»
• « الجوار الکنس؛
آن ستارگان سیركننده غایب شونده (كه در آخر شب همانند وحوش فرو رفته در نهان‌گاه در مغرب خود پنهان مى‌شوند)» بنا به یک
احتمال، مقصود از «الخنس، الجوار الکنس» همه کواکب یا برخی از آنهاست , «کناس» به معنای لانه وحوش است.
و مقصود در آیه، تشبیه پنهان شدن ستارگان به پنهان شدن وحوش در لانه‌های شان است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۲، ص۲۵۰، برگرفته از مقاله «تشبیه به حیوانات».
