تسلیم مشیت خدا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پیکار و هر نوع تصرفی که ما می‌کنیم به دستور
خدا خواهد بود. از پیکار و کثرت
جمعیت و
مکر و
حیله باکی نداریم. و نیز به علت شکست خوردن و مغلوب شد محزون نمی‌شویم، و هیچگاه به وسیله
سود و نصرت
مغرور نخواهیم شد. زیرا ما معتقدیم و
یقین داریم که کلید کلیه امور بدست
قدرت خدا خواهد بود.
مؤمنان راستین، در اندیشه اجرای
وظیفه و
تسلیم بودن به مشیت خداوند هستند:
قل لن یصیبنا الا ما کتب الله لنا هو مولـنا وعلی الله فلیتوکل المؤمنون.
بگو: «هیچ حادثه‌ای برای ما رخ نمی‌دهد، مگر آنچه خداوند برای ما نوشته و مقرر داشته است او مولا (و سرپرست) ماست و مؤمنان باید تنها بر
خدا توکل کنند!»
این
منافقان کور دل از هر فرصتی به نفع خود استفاده و لاف
عقل و
درایت می‌زنند که این عقل و
تدبیر ما بود که موجب شد در فلان میدان
شرکت نکنیم و مشکلاتی که دامن دیگران را بر اثر نداشتن عقل و درایت گرفت دامان ما را نگرفت، این سخن را چنان می‌گویند که گویی از خوشحالی در پوست
نمی‌گنجند! اما تو ای
پیامبر به اینها از دو
راه پاسخگوی، پاسخی
دندان شکن و منطقی نخست بگو: هیچ حادثه‌ای برای ما رخ نمی‌دهد مگر آنچه خداوند برای ما مقرر داشته است همان خدایی که مولای ما و سرپرست
حکیم و مهربان ما است و جز
خیر و
صلاح ما را مقدر نمی‌دارد (قل لن یصیبنا الا ما کتب الله لنا هو مولانا). آری افراد با
ایمان تنها بر خدا
توکل می‌کنند (و علی الله فلیتوکل المؤمنون). تنها به او
عشق می‌ورزند و از او یاری می‌طلبند و سر بر آستان او می‌سایند و تکیه گاه و پناهگاهشان کسی جز او نیست. این اشتباه بزرگی است که منافقان گرفتار آن هستند،
خیال می‌کنند با عقل کوچک و
فکر ناتوانشان می‌توانند همه مشکلات و حوادث را پیش بینی کنند و از لطف و
رحمت خدا بی نیازند، آنها نمی‌دانند تمام هستیشان همچون پر کاهی است در برابر یک
طوفان عظیم از حوادث یا همانند قطره کوچک آبی در یک
بیابان سوزان، در یک
روز تابستان، اگر لطف الهی یار و مددکار نباشد از
انسان ضعیف کاری ساخته نیست. و تو‌ای پیامبر این پاسخ را نیز به آنان بگو که شما چه انتظاری را درباره ما می‌کشید جز اینکه به یکی از دو نیکی و
خیر و
سعادت خواهیم رسید یا دشمنان را در هم می‌کوبیم و پیروز از میدان
مبارزه باز می‌گردیم، و یا کشته می‌شویم و شربت
شهادت را با افتخار می‌نوشیم، هر کدام پیش آید خوش آید که مایه افتخار است و روشنی
چشم ما است.
امام خمینی شهود مشیت مطلقه را تنها از طریق
عروج از عالم طبیعت و ترک علایق دنیوی و شهوات نفسانی می‌داند که بنده باید از
عالم طبیعت به عالم مثال و عالم
ارواح عروج کند، سپس به عالم مشیت برسد
و تا بنده از حجاب انانیت خارج نشود و متحقق به مقام مشیت مطلقه و فیض مقدس نشود، نمی‌تواند حقایق توحید را درک کند
سالک نیز پیش از رسیدن به این مقام، بعضی از روحانیان عالم بالا، چون ملائکه مهیمه و عقول مجرد را مشاهده می‌کند و وقتی به مقام قرب مطلق رسید، رحمت واسعه و وجود منبسط حق را مشاهده می‌کند که همه موجودات در آن مستهلک هستند و این همان مرتبه تدلّی که در آیه شریفه
(دَنا فَتَدَلَّی) به آن اشاره دارد
به اعتقاد امام خمینی مشیت انسان، جلوه مشیت و اراده حق است و مشیت حق‌تعالی اقتضا می‌کند او به اختیار عمل کند، درعین‌حال انسان در فعل و مشیت خود مستقل نیست، زیرا لازمه آن خروج از احاطه و اشراف حق است که بطلانش آشکار است پس اختیار و انتخاب انسان نیز ناشی از مشیت الهی است و فعل انسان در حقیقت هم به او مرتبط است و هم به‌حق و این به معنای «لا جبر ولا تفویض بل امر بین الامرین» است.
اهل معرفت، انسان کامل را غایت مشیت حق در ظهور عالم می‌شمارند که مشتمل بر حقیقت همه حقایق و عوالم است امام خمینی نیز مشیت را با حقیقت محمدیه و علوی متحد و هم‌افق می‌داند و با استناد به روایات و ادعیه مانند «بکم فتح الله و بکم یختم» معصومین را منطبق بر مشیت و واسطه حق و خلق می‌داند. ازاین‌رو مشیت مطلقه ظل و سایه
اسم اعظم الله و اول ظهور آن شمرده می‌شود و آن مقام الوهیت حق‌تعالی است که به‌واسطه آن حق‌تعالی ساری و ظاهر در همه عوالم گشته است.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۹۸، برگرفته از مقاله «تسلیم مشیت خدا». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
