تسخیر شب (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیاتی از
قرآن در باره
تسخیر شب برای انسانها است که به آن ها اشاره می کنیم.
تسخیر شب برای انسانها، از آیات الهی است
وسخر لکم الیل... ان فی ذلک لایـت لقوم یعقلون.
او شب و روز و
خورشید و ماه را مسخر شما در این، نشانه‌هایی است (از
عظمت خدا،) برای گروهی که
عقل خود را به کار می‌گیرند
راه شناخت آیت الهی بودن تسخیر
شب برای انسانها
تعقل و
خردورزی است.
هو الذی... • وسخر لکم الیل... ان فی ذلک لایـت لقوم یعقلون.
او شب و روز و
خورشید و ماه را مسخر شما در این، نشانه‌هایی است (از عظمت خدا،) برای گروهی که عقل خود را به کار می‌گیرند
در این تسخیر نیز برای مردمی که در باره خداوند تعقل کنند، دلایلی است. آنها پی می‌برند که تسخیر کننده شب و روز و ماه و خورشید، مدبری است قادر و عالم و حکیم.
خداوند، تسخیرکننده شب، برای بهره برداری انسانها است.
الله الذی... • ... وسخر لکم الیل..
و خورشید و ماه را- که با برنامه منظمی در کارند- به تسخیر شما درآورد و شب و روز را (نیز) مسخر شما ساخت
هو الذی... • وسخر لکم الیل..
او شب و روز و
خورشید و ماه را مسخر شما در این، نشانه‌هایی است (از عظمت خدا،) برای گروهی که
عقل خود را به کار می‌گیرند
انسان از دیدگاه قرآن آن قدر عظمت دارد که همه این موجودات به فرمان" الله" مسخر او گشته‌اند، یعنی یا زمام اختیارشان بدست انسان است، و یا در خدمت منافع انسان حرکت می‌کنند، و در هر حال آن قدر به این انسان عظمت داده شده است که به صورت یک هدف عالی در مجموعه
آفرینش در آمده است.
خورشید برای او نور افشانی می‌کند، بسترش را گرم می‌سازد، انواع گیاهان برای او می‌رویاند محیط زندگانیش را از لوث میکربهای مزاحم پاک می‌کند، شادی و سرور می‌آفریند، و مسیر زندگی را به او نشان می‌دهد.
ماه، چراغ شبهای تاریک او است، تقویمی است طبیعی و جاودانی، جزر و مدی که بر اثر ماه پیدا می‌شود، بسیاری از مشکلات انسان را می‌گشاید، درختان زیادی را (به خاطر بالا آمدن آب نهرهای مجاور دریاها) آبیاری می‌کند، دریای خاموش و راکد را به
حرکت در می‌آورد و از رکود و گندیدن حفظ می‌کند و
اکسیژن لازم بر اثر تموج در اختیار موجودات زنده دریاها می‌گذارد.
بادها، کشتی‌ها را در سینه اقیانوسها به حرکت در می‌آورند و بزرگترین مرکب و وسیعترین جاده‌های انسان را همین کشتی‌ها و همین دریاها تشکیل می‌دهند، تا آنجا که گاهی، کشتیهایی به عظمت یک
شهر و با همان جمعیت که در یک شهر کوچک زندگی می‌کنند بر پهنه اقیانوسها به حرکت در می‌آیند.
نهرها، در خدمت او هستند، زراعتهایش را آبیاری و دامهایش را سیراب و محیط زندگیش را با
طراوت و حتی مواد غذائیش (
ماهیها) را در دل خود برای او می‌پرورانند. تاریکی شب همچون لباسی او را می‌پوشاند، و
آرامش و راحتی به او ارزانی می‌دارد، و همچون یک باد زن، حرارت سوزنده
آفتاب را تخفیف می‌دهد و به او جان و حیات تازه می‌بخشد.
و سرانجام روشنایی روز، او را به حرکت و تلاش دعوت می‌کند، و گرمی و حرارت می‌آفریند و در همه جا جنبش و حرکت ایجاد می‌کند.
و خلاصه همه از بهر او سرگشته و فرمانبردارند و بیان و شرح این همه نعمت علاوه بر اینکه در انسان شخصیت تازه‌ای می‌آفریند و او را به عظمت مقام خویش آگاه می‌سازد، حس
شکر گزاریش را نیز برمی انگیزد.
از این بیان ضمنا این نتیجه بدست آمد که" تسخیر" در فرهنگ قرآن به دو معنی آمده است، یکی در خدمت منافع و مصالح انسان بودن (مانند تسخیر خورشید و ماه) و دیگری زمام اختیارش در دست بشر بودن (مانند تسخیر کشتی‌ها و دریاها).
و اینکه بعضی پنداشته‌اند که این آیات اشاره به اصطلاحی است که امروز برای تسخیر داریم (مانند تسخیر کره ماه بوسیله مسافران فضایی) درست به نظر نمی‌رسد، زیرا در بعضی از آیات قرآن می‌خوانیم و سخر لکم ما فی السماوات و ما فی الارض جمیعا منه
که نشان می‌دهد همه آنچه در آسمانها و همه آنچه در زمین است مسخر انسان است، در حالی که می‌دانیم مسافرت
فضانوردان به همه کرات آسمانی قطعا
محال است.
آری در قرآن بعضی آیات دیگر داریم که ممکن است اشاره به این نوع تسخیر باشد که به خواست خدا در تفسیر سوره" الرحمن" از آن بحث خواهیم کرد (درباره مسخر بودن موجودات در برابر انسان در ذیل آیه ۲
سوره رعد نیز بحثی داشتیم).
تسخیر شب برای بهره بردن انسانها، جلوه‌ای از نعمتهای بی شمار خداوند و شایسته
شکر و سپاس:
الله الذی... • ... وسخر لکم الیل... • ... وان تعدوا نعمت الله لا تحصوها ان الانسـن لظـلوم کفار.
خداوند همان کسی است که آسمانها و
زمین را آفرید و از آسمان• و شب و روز را (نیز) مسخر شما ساخت• اگر نعمتهای خدا را بشمارید، هرگز آنها را شماره نتوانید کرد! انسان،
ستمگر و
ناسپاس است!
این یک
حقیقت است که سر تا پای وجود ما غرق نعمتهای او است و اگر کتابهای مختلف علوم طبیعی و انسان شناسی و
روان شناسی و
گیاه شناسی و مانند آن را بررسی کنیم، خواهیم دید که دامنه این نعمتها تا چه حد گسترده است، اصولا هر نفسی به گفته آن ادیب بزرگ، دو
نعمت در آن موجود است و به هر نعمتی شکری
واجب.
از این گذشته می‌دانیم در بدن یک انسان به طور متوسط ده میلیون میلیارد
سلول زنده است، که هر کدام یک واحد فعال بدن ما را تشکیل می‌دهد، این عدد بقدری بزرگ است که اگر ما بخواهیم این سلولها را شماره کنیم، صدها سال طول می‌کشد!.
و تازه این یک بخش از نعمتهای خدا نسبت به ما است، و بنا بر این براستی اگر ما بخواهیم نعمتهای او را بشماریم قادر نیستیم و ان تعدوا نعمت الله لا تحصوها.
در درون خون انسان دو دسته گلبول (موجودات زنده کوچکی که در خون شناورند و وظائف حیاتی سنگین بر دوش دارند) وجود دارند: ملیونها
گلبول قرمز که وظیفه آنها رساندن اکسیژن هوا برای سوخت و ساز سلولهای بدن، و ملیونها گلبول سفید که وظیفه آنها پاسداری از سلامت انسان در مقابل هجوم میکربها به بدن می‌باشد و عجب اینکه آنها بدون استراحت و خواب دائما کمر به
خدمت انسان بسته‌اند.
آیا با این حال هرگز می‌توانیم نعمتهای بی پایانش را احصاء کنیم.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۸۷، برگرفته از مقاله «تسخیر شب».
