ترجمه قرآن (مجتبوی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ترجمه قرآن مترجم سید جلال الدین مجتبوی
از آنجا که این مختصر برای درج در
دانشنامه قرآن نگاشته می‌شود بجا و مناسب است سخنی چند در خصوص ترجمه و توضیح خود از قرآن کریم بگویم.
در مقدمه این ترجمه به این پرسش پاسخ داده‌ام که با وجود ترجمه‌هایی از قرآن، ترجمه‌ای دیگر چه لزومی داشت، و خلاصه آن این است که ترجمه‌های موجود در آن زمان هر چند در فهم معانی آیات قرآن مجید تا اندازه‌ای سودمند بوده‌اند، لیکن هیچ یک پاسخگوی درست و بی نقصی برای انتقال مفاهیم و معانی قرآن و عاری از لغزشها و اشتباهات و نارساییها نبود، با توجه به این که ترجمه اینجانب از سال ۶۸ آغاز شد و در زمستان ۷۱ پایان یافت و در آن موقع چند ترجمه‌ای که بعد از سال ۷۲ منتشر شد وجود نداشت. علاوه بر این ترجمه‌های موجود در آن زمان صرفا ترجمه بود و با ترجمه محض که بعضی هم
تحت اللفظی بود نمی‌توان به مراد و مضمون بسیاری از آیات پی برد، و یکی دو ترجمه‌ای که پاره‌ای توضیحات داشت چنان با ترجمه آمیخته بود که بازشناسی ترجمه از توضیح و تفسیر ممکن نبود.
به این دلایل بر آن شدم که ترجمه‌ای از قرآن کریم که دقیق تر و صحیح تر باشد همراه با توضیحات لازم برای فهم آیات کتاب عزیز فراهم کنم. این کار انجام گرفت و در سال ۷۲ در دسترس علاقه مندان قرار گرفت. اما پس از آن دریافتم که در این ترجمه نیز برخی لغزشها و نارساییها هست، و ترجمه برخی آیات را می‌توان شیواتر و رساتر ساخت، به علاوه برخی توضیحات تفسیری از نظر غایب مانده بود حال آن که لازم و سودمند می‌نمود. از این رو بازنگری و ویرایش دوم را انجام دادم و اصلاحات و تغییرات لازمی که در بیشتر صفحات به نظرم می‌رسید گنجاندم و به توضیحات تفسیری هم افزودم و سال بعد (۷۶) چاپ دوم منتشر شد.
با این همه و با قبول این که
ترجمه قرآن مجید بدان گونه که از هر لحاظ بی عیب و نقص و از جهت انتقال معانی و
مفاهیم بی خلل و کامل باشد ممکن یا میسر نیست، زیرا که این کتاب
معجزه الهی و فراتر از آن است که بشر بتواند حتی در ترجمه آن کاملا بر صواب رفته و موفق بیرون آید، لیکن بی تردید هر اندازه در این راه کوشش شود نتیجه کار بهتر می‌شود و به آنچه مطلوب است می‌توان نزدیکتر شد، به این دلیل بعد از چاپ دوم باز هم در پی بهبود کار خود برای چاپهای سپس تر هستم و از خداوند قرآن مسالت دارم که به لطف و فضل خویش توفیق و مدد بیشتر عنایت فرماید.
اما این که گفته می‌شود ترجمه بی عیب و نقص و بدون اشتباه و لغزش قرآن مجید ممکن یا میسر نیست، بدان معنی نیست که پس این کار را باید رها کرد و ما را نرسد که به آن دست یازیم. زیرا اگر باید قرآن را بفهمیم و در این مطلب شک نداریم، و از سوی دیگر همگان نمی‌توانند به زبان عربی تسلط یابند و اگر هم تسلط یابند باز نیازمند استفاده از نظر دیگر صاحب نظران و به خصوص مفسران محقق و درست اندیش‌اند، آنگاه ضرورت ترجمه و نیز توضیح و تفسیر به منظور فهم آیات بر کسی پوشیده نمی‌ماند. در ترجمه می‌توان با پشتکار و بازنگریهای مکرر به آنچه بالنسبه دقیق تر و صحیح تر است دست یافت. خوشبختانه در این چند سال اخیر علاوه بر ترجمه‌های چندی که پدید آمده کوشش شایان تقدیر در زمینه مطالعات قرآنی و قرآن پژوهی انجام گرفته است و به مدد اینها به خواست خدای تعالی به ترجمه و تفسیر مطلوب نزدیک می‌شویم.
نکته قابل توجه این است که اگر در ترجمه کاملا صحیح و دقیق و زیبا و رسای قرآن نمی‌توانیم به مطلوب دست یابیم، همانا انتقال مفاهیم و معانی قرآن به زبانی دیگر ممکن و میسر است و هدف اصلی همین است زیرا معجزه قرآن حکیم تنها فصاحت و بلاغت آن نیست که هیچ بشری قادر به آوردن همانند آن نباشد، بلکه معارفی هم که رهنمون انسان در زندگی است و نیازهای معنوی او را در رهبری و
هدایت بهتر به خیر و سعادت و کمال برمی آورد و اخلاق و رفتار و اعمال او را اصلاح می‌کند و بهبود می‌بخشد و خلاصه دستگیر او در زندگی دنیا و باعث رستگاری او در آخرت است، و این باور داشت هر مسلمانی است، خود معجزه‌ای است بالاتر از
فصاحت و
بلاغت.
«ان هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم»
نرم افزار جامع التفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
