ترتیل در نزول قرآن (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیات قرآن به صورت
ترتیل نازل شده است. در این مقاله آیات مرتبط با ترتیل در نزول قرآن معرفی می‌شوند.
نزول آیات قرآن بر
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به صورت ترتيل (شمرده و آهسته):
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلًا.
نزول
آیات قرآن بر
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به صورت شمرده و آهسته بود:
وقال الذین کفروا لولا نزل علیه القرءان جملة وحدة کذلک لنثبت به فؤادک ورتلنـه ترتیلا. و
کافران گفتند: «چرا قرآن یک جا بر او نازل نمی‌شود؟! » این بخاطر آن است که
قلب تو را بوسیله آن محکم داریم، و (از این رو) آن را به تدریج بر تو خواندیم.
ترتیل در گفتار، آن است که
سخن را روان و بدون تکلف و شتاب، ادا کنند به طوری که حروف و کلمات در آن، واضح و آشکار گردد.
واژه ترتیل از ماده رتل (بر وزن
قمر) به معنی منظم بودن و مرتب بودن است، لذا کسی که دندان‌هایش خوب و منظم و مرتب باشد،
عرب به او رتل الاسنان می‌گوید، روی این جهت ترتیل به معنی پی در پی آوردن سخنان یا آیات روی
نظام و حساب گفته شده.
بنابراین جمله و رتلناه ترتیلا اشاره به این واقعیت است که
آیات قرآن گرچه تدریجا و در مدت ۲۳ سال نازل شده است اما این
نزول تدریجی روی
نظم و
حساب و برنامه‌ای بوده، به گونه‌ای که در افکار، رسوخ کند، و دلها را مجذوب خود سازد.
در
تفسیر کلمه ترتیل
روایات جالبی نقل شده که به بعضی از آنها ذیلا اشاره می‌کنیم:
در تفسیر
مجمع البیان از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله چنین نقل شده که به
ابن عباس فرمود: اذا قرات القرآن فرتله ترتیلا: هنگامی که قرآن را خواندی آن را با ترتیل بخوان. ابن عباس می‌گوید پرسیدم: ترتیل چیست؟ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود:
بینه تبیینا، و لا تنثره نثر الدغل (الرمل) و لا تهذه هذا الشعر، قفوا عند عجائبه، و حرکوا به القلوب، و لا یکونن هم احدکم آخر السورة:
حروف و کلمات آن را کاملا روشن ادا کن، نه همچون خرمای خشکیده (یا ذرات شن) آن را پراکنده کن، و نه همچون
شعر آن را با
سرعت پشت سر هم بخوان، به هنگام برخورد با
عجائب قرآن توقف کنید و بیندیشید و دلها را با آن تکان دهید، و هرگز نباید
همت شما این باشد که به سرعت
سوره را به پایان رسانید (بلکه مهم
اندیشه و
تدبر و بهره گیری از
قرآن است).
نظیر همین معنی در
اصول کافی از
امیرمؤمنان علی علیه‌السلام نقل شده است.
از
امام صادق علیه‌السلام نیز چنین نقل شده است:
الترتیل ان تتمکث به و تحسن به صوتک، و اذا مررت بآیة فیها ذکر النار فتعوذ بالله من النار و اذا مررت بآیة فیها ذکر الجنة فاسئل الله الجنة:
ترتیل آن است که آیات را با تانی بخوانی و با صدای
زیبا و هنگامی که به آیه‌ای برخورد می‌کنی که در آن سخن از
آتش دوزخ است به
خدا پناه بر، و هنگامی که به آیه‌ای می‌رسی که در آن بیان
بهشت است از خدا بهشت را بطلب (خود را به اوصاف بهشتیان متصف کن و از صفات
دوزخیان بپرهیز).
آرامى دل و
اطمینان قلب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فلسفه نزول قرآن به طور ترتيل:
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلًا.
نزول ترتيلى قرآن بر پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مورد
اعتراض و
بهانه‌گیری کافران:
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلًا وَ لا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْناكَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسِيراً.
ترتیل (قرآن)
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۵۳۱، برگرفته از مقاله «ترتیل نزول قرآن». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۱۹۳، برگرفته از مقاله «ترتیل در نزول قرآن».
