• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تبع - به ضم تاء (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




تُبَّع (به ضم تاء و فتح باء مشدد) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای لقب پادشاهان یمن نظیر فرعون، قیصر و کسری، است که حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه‌ای خطاب به شریح قاضی، از این واژه استفاده نموده است.



تُبَّعبه معنای لقب پادشاهان یمن نظیر فرعون، قیصر و کسری، آمده است.
راغب در مفردات می‌گوید: «علّت این نام‌گذاری این است که پادشاهان یمن در سیاست و زمامداری تابع یکدیگر بودند. طبرسی نیز علت این نام‌گذاری را کثرت پیروان و تابعان دانسته است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) در قباله شریح قاضی، بعد از شنیدن آن‌که خانه‌ای به هشتاد دینار خریده است؛ نوشت: «فعلی مبلیل اجسام الملوک و سالب نفوس الجبابرة مثل کسری و قیصر و تبّع و حمیر و من جمع المال فاکثر و من بنی و شیّد ... اشخاصهم جمیعا الی موقف العرض و الحساب...؛ بر خدایی که پوساننده بدن‌های پادشاهان و قابض ارواح ستمگران است، از قبیل کسری و قیصر و تبّع و حمیر و آن‌که مال را انباشت و زیاد کرد و آن‌که ساختمان بنا کرد و در تحکیم آن کوشید، که همه این‌ها را در موقف حساب و کتاب قیامت در آورد و حاضر نماید.»
ناگفته نماند: قرآن مجید راجع به هلاکت قوم تبّع سخن گفته ولی از خود وی ساکت است؛ امّا امام (صلوات‌الله‌علیه) او را در این‌جا از ستمکاران و اهل عذاب می‌شمارد. بنابراین از تاریخ معلوم می‌شود بعضی از پادشاهان «تبابعه» دادگر و نیکوکار بوده‌اند.


این واژه یک‌بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. راغب الأصفهانی،المفردات فی غریب القرآن، ص۱۶۳.    
۲. شیخ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ط مؤسسة الأعلمی للمطبوعات)، ج۹، ص۱۱۱.    
۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۶۵، نامه۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «تبع»، ص۱۷۱-۱۷۰.    






جعبه ابزار