تبصرة المتعلمین فی احکام الدین (ترجمه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب "تبصرة المتعلمین فی احکام الدین " تألیف حسن بن یوسف بن علی بن مطهر حلی معروف به
علامه حلی (متوفاى ۷۲۶ ه ق ) می باشد که توسط
علامه شیخ ابوالحسن شعرانی ( متوفاى ۱۳۹۳ ه ق) ترجمه و شرح شده است كه آن را به عبارت فصيح فارسى با حفظ
اصطلاح فقها ترجمه کرده است .
علامه بزرگ
شيخ ابوالحسن شعرانى، از شخصيتهاى برجسته دانشمندان كم نظير اسلامى قرن چهاردهم هجرى است. او بازمانده خاندانى از خاندانهاى
علم و دانش و
تقوا و معنويت بود.
میرزا ابوالحسن شعرانی ، در دوره جوانى كه
حوزه علمیه قم تازه تأسيس شده بود، سفرى به آن ديار كرد و در محضر اساتيدى مانند آية الله حاج
شیخ عبدالکریم حائری ( مؤسس حوزه) و حاج
شیخ عبدالنبی نوری به ادامه تحصيل پرداخت. پس از سالها تحصيل در حوزه تازه تأسيس
قم ، آهنگ حوزه كهن و پرخاطره
نجف اشرف كرد. در بين اساتيد حوزه علميه نجف،
سید ابوتراب خوانساری ( متوفاى ۱۳۴۶ ق.) بيشتر از ديگران، شعرانى را مجذوب خود كرد.
شيخ ابوالحسن شعرانى پس از تكميل تحصيلات علمى و سير و سلوك عرفانى و عملى، در اوج
استبداد رضا خانى، به تهران بازگشت و شروع به تبليغ و تدريس و تحقيق و ادامه سير و سلوك كرد. او خود در اين باره مى‌نويسد:« چون عهد شباب به تحصيل علوم و حفظ اصطلاحات و رسوم بگذشت... از هر عملى بهره بگرفتم و از خرمنى خوشه برداشتم. گاهى به مطالعه كتب ادب از عجم و عرب، و زمانى به دراست
اشارات و
اسفار ، و زمانى به تتبع تفاسير و اخبار، وقتى به تفسير و تحشيه كتب
فقه و اصول و گاهى به تعمق در مسائل رياضى و معقول تا آن عهد به سر آمد... ساليان دراز، شب بيدار و روز تكرار هميشه ملازم دفاتر و كراريس و پيوسته موافق اخلام و قراطيس ناگهان سروش غيب در گوش، اين ندا داد كه علم براى معرفت است و معرفت بذر عمل و طاعت، و طاعت بى اخلاص نشود و اين همه ميسر نگردد مگر به توفيق خدا و توسل به اوليا، مشغولى تا چندها. علم چندان كه بيشتر خوانى چون عمل در تو نيست نادانى‌شتاب بايد كرد و معاد را زادى فراهم ساخت، زود برخيز كه آفتاب برآمد و كاروان رفت، تا بقيمتى باقى است و نيرو تمام از دست نشده، توسلى جوى و خدمتى تقديم كن.»
علامه شعرانى علاوه بر مهارت كافى در فقه و
اصول و
تفسیر و
حدیث و
فلسفه و
ریاضی و
عرفان و
کلام و...، با چندين زبان- غير از
فارسی و
عربی - آشنا بود مانند:
فرانسه ،
ترکی ،
انگلیسی ،
عبری .
مؤلف مدتى از عمر خويش را در فنون علوم دينى از معقول و منقول مصروف گرديد و هنگام مطالعه كتب از تفاسير و احاديث و اصول و فروع نكاتى لطيف بخاطرش مى‌رسيد و ثبت مى‌كرد تا آن كه به توفيق خدا بسيارى از آنها برسم تعليق در حواشى بعضى كتب ضبط گرديد مانند
مجمع البیان و
ارشاد القلوب و
صحیفه سجادیه و
تفسیر شیخ ابو الفتوح رازی و
منهج الصادقین و كتاب
کافی و
وافی و برخى از مجلدات
وسائل و
لغات القرآن و غير آن. و مناسب مى‌ديد كه بعضى از نكات فقهى را نيز جائى فراهم گردد. ولى تأليف مستقل را براى گنجانيدن آن مناسب نيافت چون در تأليف بايد به
استنساخ مطالب موجود و تكرار مكرر پرداخت. كتب موجود را نيز مشاهده نمود كه غالبا فروع بسيار دارد و مطالبى غير محتاج اليه و جزئيات و تفاصيل ملالت آور كه بكار خواص
اهل فن مى‌آيد نه عامه مردم. اما كتاب تبصره
علامه قدس سره جامع همه أبواب فقه است لذات مناسب دانست كه آن را به عبارت فصيح فارسى با حفظ
اصطلاح فقها ترجمه كند و هر چه مجمل باشد تفصيل دهد و مبهم را شرح كند و اگر قيدى لازم بود بر آن بيافزايد و نكات منظور در آن آميزد. اما خود را مقيد نساخت كه از مطالب كتاب آن چه خود نمى‌پسندد و معتقد به آن نيست رد كند.
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
