• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تبرک به پیامبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تبرک به پیامبر، در واقع طلب برکت است که خداوند متعال به آن قداست بخشیده و در درگاه پروردگار عالم دارای مقام و منزلت خاصی می‌باشد. در بین موجودات، با برکت‌ترین موجود، وجود مبارک پیامبر اکرم است که اشرف مخلوقات و سبب خلقت این نظام هستی است.


تبّرک، در لغت به معنای طلب برکت است و برکت به معنای زیادت و رشد می‌باشد.
[۱] ابن‌ منظور، ابوالفضل‌ جمال الدین‌ محمد بن‌ مکرّم‌، لسان العرب، ج۱۰، ص۳۹۰.
و در اصطلاح به معنای طلب برکت از طریق چیزهایی است که خداوند متعال به آنها قداست بخشیده و در درگاه پروردگار عالم دارای مقام و منزلت خاصی هستند.مانند؛ لمس کردن یا بوسیدن دست پیامبر و ائمه (صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین) و یا برخی از آثار آنها بعد از وفاتشان مثل تبرک به تربت امام حسین (علیه‌السلام).

در قرآن کریم می‌خوانیم، هنگامی که حضرت یوسف (علیه‌السّلام) خود را به برادران خویش معرفی کرد و آنان را بخشید، فرمود:
«اذهَبُوا بِقَمِیصِی هَذَا فَاَلقَوه عَلی وَجهِ ابِی یَاتِ بَصیراً؛
[۲] یوسف/سوره۱۲، آیه۹۳.    
این پیراهن مرا با خود ببرید و بر صورت پدرم (یعقوب) افکنید تا دیدگانش بینا گردد»
سپس می‌فرماید:
«فَلَمََّا ان جَاءَ البَشیر القَاهُ عَلَی وَجهِه فَارتَدّ بَصیراً؛
[۳] یوسف/سوره۱۲، آیه۹۶.    
آنگاه که مژده دهنده، آن پیراهن را بر رخسار او افکند، بینایی وی بازگشت»
این سخن قرآن، بیانگر تبرک جستن پیامبری (حضرت یعقوب) به پیراهن پیامبر دیگر (حضرت یوسف) می‌باشد، که موجب بازگشت بینایی حضرت یعقوب گردید.
در بین موجودات، با برکت‌ترین موجود، وجود مبارک پیامبر اکرم است که اشرف مخلوقات و سبب خلقت این نظام هستی است.
روایات زیادی در مورد تبرک جستن مردم به پیامبر و آثار آن حضرت، هم در زمان حیاتش و هم بعد از وفاتش وجود دارد که در این مختصر تبرکاً و تیمناً نمونه‌هایی از آن ذکر می‌شود.

صفیه می‌گوید: هرگاه عمر بر ما وارد می‌شد، دستور می‌داد تا کاسه‌ای که از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نزد ما بود به او دهیم، سپس آن را از آب زمزم پر می‌نمود و از آن می‌آشامید و به قصد تبرک بر صورتش می‌پاشید.
[۴] عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، ترجمه فراس، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵، ج۲، ص۲۸۸.


خدمتگزاران مدینه بعد از نماز صبح ظرفهای آب خود را نزد پیامبر می‌آوردند که آن حضرت دست مبارک خود را به جهت تبرک در آنها داخل کند.
[۵] نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم، دارالفکر بیروت، لبنان، ج۷، ص۷۹.
[۶] قمی، حاج شیخ عباس، منتهی الآمال، مؤسسه انتشارات هجرت، ۱۳۷۳، چاپ هشتم، ج۱، ص۶۲.


داود بن صالح می‌گوید: روزی مروان به روضه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وارد شد، دید شخصی صورتش را بر روی قبر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گذارده است، به او گفت آیا می‌دانی چه می‌کنی؟ هنگامی که آن شخص صورتش را برداشت مروان دید که او ابو ایوب است. ابو ایوب در جوابش فرمود من به جهت این سنگ نیامده‌ام، بلکه به خاطر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمده‌ام.
[۷] ابن حنبل، احمد، مسند، دار صادر، بیروت لبنان، ج۳۸، ص۵۵۸.    


انس بن مالک می‌گوید: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بر امّ سلیم وارد شد و در آن جا مَشکی از آب دید که بر دیوار آویزان شده بود آن‌گاه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ایستاده از آن آب آشامید. امّ سلیم مَشک را برداشته و دهانه آن را بریده و برای تبرک نزد خود نگاه داشت.
[۸] ابن حنبل، احمد، مسند، دار صادر، بیروت لبنان، ج۱۹، ص۲۵۵.    


ابراهیم بن عبدالرحمن بن عبدالقاری از ابوذویب نقل می‌کند که می‌گوید: ابن عمر را دیدم که دستش را بر جایگاه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در منبر کشیده و به صورت خود می‌مالید.
[۹] ابن حبان، محمد، الثقات، مؤسسه الکتب الثقافیه، مجلس دائرة المعارف العثمانیه بحیدر آباد الدکن الهند، ۱۳۹۳ه، چاپ اول، ج۴، ص۹-۱۰.    


الف) ابی حجیفه می‌گوید: خدمت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) رسیدم، در حالی که وضو می‌گرفت و مردم بر هم سبقت می‌گرفتند تا از آب وضوی حضرت بهره ببرند، هر کس از آن آب بر می‌داشت، برای تبرک به خود می‌مالید و کسی هم که به آن دسترسی پیدا نمی‌کرد به دست دیگران دست می‌مالید و بر روی خود می‌کشید.
[۱۰] ابن اسماعیل بخاری، محمد، صحیح بخاری، دارالفکر لطباعة النشر و التوزیع، ۱۴۰۱، ج ۱، ص۵۸.


«وَ اِذا تَوَضّا کَادُوا یَقتَتِلُون عَلی وُضُوئه»
[۱۱] ابن اسماعیل بخاری، محمد، صحیح بخاری، دارالفکر لطباعة النشر و التوزیع، ۱۴۰۱، جلد ۳، ص۱۹۳.
[۱۲] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، ۱۴۰۴ ه، ج۲۰، ص۳۳۲.    

«هرگاه پیامبر وضو می‌گرفت، نزدیک بود مسلمانان، (بر سر بدست آوردن آب وضوی آن حضرت) با یکدیگر بجنگند».
[۱۳] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت - لبنان، ۱۴۰۴ ه، جلد ۱۷، ص۳۲.    


الف) انس بن مالک گوید؛ دیدم که سرتراش، سر آن حضرت را می‌تراشید و اصحاب بر گرد آن حضرت جمع شده بودند و آن موها را به جهت تبرک می‌ربودند.
[۱۴] ابن حجاج نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم، دارالفکر بیروت لبنان، ج۴، ص۱۸۱۲.    
[۱۵] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، ۱۴۰۴ ه، جلد ۱۷، ص۳۲.    

ب) عمر بن عبدالعزیز هنگام وفاتش دستور داد مو و ناخنی از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را آورده و در کفنش قرار دهند.
[۱۶] العینی الحنفی، بدرالدین، عمدة القاری فی شرح البخاری، دارالاحیاء التراث العربی بیروت، ج۱، ص۱۱۳.

تحنیک ( اولین خوردنی که به طفل می‌خورانند از تربت یا چیزی دیگر. در سنت اسلامی مستحب است کودک در ابتدای تولد به وسیله یک شخص اهل فضل متبرک شود و کام نوزاد را با یک چیز مقدسی مثل تربت امام حسین (علیه‌السّلام) بردارند.)
[۱۷] محمد بن حسن، حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۵۲۱.    
[۱۸] محمد بن حسن، حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۱، ص۴۰۷.    
اطفال صحابه اطفال خود را نزد حضرت می‌آوردند که او آنها را دعا و یا نامگذاری کند.
[۱۹] قمی، حاج شیخ عباس، منتهی الآمال، مؤسسه انتشارات هجرت، ۱۳۷۳، چاپ هشتم، ج۱، ص۶۲.

عایشه گوید: صحابه دائماً فرزندان خود را نزد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌آوردند تا آنان را تحنیک کرده (تحنیک عبارتست از اینکه در بدو تولد کودک، چیزی را به دهان او بگذارند و او بدین وسیله متبرک شود.) و مبارک گرداند.
[۲۰] ابن حنبل، احمد، مسند، دار صادر، بیروت لبنان، ج۶، ص۲۱۲.


۱. ↑ ابن‌ منظور، ابوالفضل‌ جمال الدین‌ محمد بن‌ مکرّم‌، لسان العرب، ج۱۰، ص۳۹۰.
۲. ↑ یوسف/سوره۱۲، آیه۹۳.    
۳. ↑ یوسف/سوره۱۲، آیه۹۶.    
۴. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابة، ترجمه فراس، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵، ج۲، ص۲۸۸.
۵. ↑ نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم، دارالفکر بیروت، لبنان، ج۷، ص۷۹.
۶. ↑ قمی، حاج شیخ عباس، منتهی الآمال، مؤسسه انتشارات هجرت، ۱۳۷۳، چاپ هشتم، ج۱، ص۶۲.
۷. ↑ ابن حنبل، احمد، مسند، دار صادر، بیروت لبنان، ج۳۸، ص۵۵۸.    
۸. ↑ ابن حنبل، احمد، مسند، دار صادر، بیروت لبنان، ج۱۹، ص۲۵۵.    
۹. ↑ ابن حبان، محمد، الثقات، مؤسسه الکتب الثقافیه، مجلس دائرة المعارف العثمانیه بحیدر آباد الدکن الهند، ۱۳۹۳ه، چاپ اول، ج۴، ص۹-۱۰.    
۱۰. ↑ ابن اسماعیل بخاری، محمد، صحیح بخاری، دارالفکر لطباعة النشر و التوزیع، ۱۴۰۱، ج ۱، ص۵۸.
۱۱. ↑ ابن اسماعیل بخاری، محمد، صحیح بخاری، دارالفکر لطباعة النشر و التوزیع، ۱۴۰۱، جلد ۳، ص۱۹۳.
۱۲. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، ۱۴۰۴ ه، ج۲۰، ص۳۳۲.    
۱۳. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت - لبنان، ۱۴۰۴ ه، جلد ۱۷، ص۳۲.    
۱۴. ↑ ابن حجاج نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم، دارالفکر بیروت لبنان، ج۴، ص۱۸۱۲.    
۱۵. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، ۱۴۰۴ ه، جلد ۱۷، ص۳۲.    
۱۶. ↑ العینی الحنفی، بدرالدین، عمدة القاری فی شرح البخاری، دارالاحیاء التراث العربی بیروت، ج۱، ص۱۱۳.
۱۷. ↑ محمد بن حسن، حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۵۲۱.    
۱۸. ↑ محمد بن حسن، حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۱، ص۴۰۷.    
۱۹. ↑ قمی، حاج شیخ عباس، منتهی الآمال، مؤسسه انتشارات هجرت، ۱۳۷۳، چاپ هشتم، ج۱، ص۶۲.
۲۰. ↑ ابن حنبل، احمد، مسند، دار صادر، بیروت لبنان، ج۶، ص۲۱۲.


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «تبرک به پیامبر»، تاریخ بازیابی ۹۵/۱۰/۹.    


رده‌های این صفحه : تبرک | توسل | ردیه بر وهابیت | کلام اسلامی | مقالات پژوهه
جعبه ابزار