تازه‌های اصول
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بخش تازه‌های
اصول را گشوده‌ایم و بنا داریم به اندازه توان، به شناساندن تمام آثار تازه نشر یافته اصولی بپردازیم.
سید على نقى حیدرى، بیروت، دار السیرة، چاپ اول، ۱۴۱۸.
مرحوم
آیت اللّه خویی این اثر را این گونه مى ستاید:
(وجدته کتاباً بدیعاً فى بابه، سلساً فى اسلوبه، جمیل البیان، حسن الترتیب، قوى الحجّة، لم یوجزه الى حد یخل بالمقصود ولم یفصله بما یوجب الملل للمطالع والقارئ. وان فى مقدمة الکتاب إلماعاً الى تاریخ الفقه و اصوله لابد من معرفته لکلّ من اراد درس الکتاب او مطالعته.
والکتاب هذا بحسن ترتیبه الرائق، وبیانه الفائق، لجدیر بالطبع ونشر نسخه لیستفید منه طلاب الوصول الى مرتبة الاستنباط.)
امام خمینی ، تحقیق و نشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ اول، ۱۳۷۵.
آنچه در این اثر، بیش تر نمود دارد، این است که: نویسنده بزرگوار و والا مقدار، در مباحث، دقت عقلى و عرفى را به کار مى برد و از هر کدام، در جاى مناسب خود بهره مى برد و بر این اساس، نظر بسیارى از اصولیان پیشین را به نقد مى کشد.
این اثر ارزش مند، به تازگى به همت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، پس از مقابله نسخه چاپى با نسخه دستنوشته حضرت امام، با ویژگی‌هاى زیر به چاپ رسیده است:
۱. پاراگراف بندى و به کارگیرى نشانه‌هاى
سجاوندی .
۲ . استخراج
آیات و
روایات و دیدگاه‌ها.
۳ . شناساندن اعلام و راویانى که در متن نام برده شده‌اند.
۴ . تهیه فهرست‌هاى راه گشا: آیات، احادیث، اسماء
انبیاء و ائمه(ع)، اعلام، کتاب‌ها، مصادر تحقیق و موضوع‌ها.
على عارفى پشى،
تهران ، نشر نیایش، چاپ اول، ۱۳۷۵.
کفایة الاصول ، از دیرباز از کتاب‌هاى پرمایه و ژرفِ درسى حوزه‌هاى علمیه است و بسیار مورد توجه عالمان و محققان و باریک اندیشان، از این روى، شرح‌ها بر آن بسیار نگاشته‌اند و تلاش ورزیده‌اند فهم آن را براى خوانندگان و مطالعه کنندگان، چه استاد و چه شاگرد آسان سازند.
آقاى على عارفى با همین هدف، به شرح آن پرداخته و تلاش ورزیده، با مثال‌هاى مناسب، عبارت‌هاى دشوار فهم را شرح کند و فهم آن‌ها را آسان سازد.
جلد نخست، از آغاز کفایه، تا پایان بحث مقدمه حرام و مکروه را در بردارد.
حسین تقوى اشتهاردى، تقریرات درس حضرت امام خمینى، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ اول، ۱۳۷۶.
آثار فقهى و اصولى حضرت امام را مى توان به دو بخش تقسیم کرد:
۱. آثارى که حضرت امام خود نگاشته، مانند:
انوار الهدایة ، مناهج الوصول الى علم الاصول، کتاب الطهارة، کتاب الخلل فى الصلاة، المکاسب المحرّمة و…
۲ . تقریرات درس حضرت امام که توسط شاگردان ایشان، نگارش شده از جمله: حضرات آیات:
فاضل لنکرانی ،
جعفر سبحانی ،
محمد واعظ زاده ،
محمد مؤمن ، سید
محمد حسن مرتضوی لنگرودی و….
کتاب تنقیح الاصول یک دوره کامل
علم اصول است که حضرت امام در قم، تدریس کرده و آقاى
حسین تقوی اشتهاردی ، از شاگردان امام، تقریر و اکنون مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، به گونه اى زیبا و چشم نواز، در دسترس اندیشه وران قرار داده است.
محمد بن محمد حلبى حنفى معروف به
ابن امیر الحاجّ (۸۲۵ ـ ۸۷۹ هـ.ق.)،
بیروت ، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ۳ جلد.
ابن همام (م: ۸۶۱هـ.ق.) اثرمختصرى نگاشته به نام: (التحریر فى اصول الفقه) که خلاصه بودن بیش از اندازه آن، سبب مى شود که پاره اى از عبارت‌هاى این اثر، براى خوانندگان،نامفهوم باشد; از این روى شاگرد وى، ابن امیر الحاج، به شرح مزجى آن همت مى گمارد و آن را (التقریر و التحبیر) نام مى نهد.
به نوشته ابن امیرالحاج، ابن همّام، مباحثى از دانش اصول را در این اثر آورده که بسیارى از نویسندگان دانش اصول در بین عامه بدان‌ها نپرداخته‌اند.
ابن همّام، این اثررا براساس دو
مذهب :
حنفی و
شافعی ، نگاشته است.
امام خمینى، تحقیق و نشر: موسّسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ اول، ۱۳۷۵.
بحث (
التعادل والترجیح ) پیش از این، در جلد دوّم کتاب (رسائل) امام، با حاشیه شیخ مجتبى تهرانى با عنوان: (رسالة فى التعادل و الترجیح) در سال ۱۳۸۵هـ.ق. به چاپ رسیده بود.
لیکن به تازگى مؤسسه تنظیم و نشر آثار
امام خمینی این اثر را با تحقیق جدید و ویژگی‌هاى زیر، به چاپ رسانده و در دسترس اهل فن قرارداده است:
۱ . مقابله نسخه چاپى با نسخه دستنوشته و اصلاح اشتباه‌هایى که در نسخه چاپى پدید آمده بود.
۲. به کارگیرى نشانه سجاوندى و پاراگراف بندى مطالب.
۳. قرار دادن عنوآن‌هایى که حضرت امام، در حاشیه نسخه دستنوشته نگاشته بوده، در محل مناسب آن‌ها.
۴ . روشن ساختن مصادر آیات، روایات و دیدگاه‌هاى علما.
۵. شرح حال
علما و راویانى که در متن کتاب یاد شده است.
۶. گاه در متن از شخصى به روشنى نام برده نشده; اما در پاورقى روشن شده، در مثل در متن امام مى نویسد:
استاد ما چنین گفت و در پاورقى، استاد شناسانده شده است.
۷. تهیه فهرست‌هاى: آیات، روایات، اسماء
معصومان (ع)، اعلام، اماکن و بلدان و بقاع، کتاب‌ها، مصادر تحقیق و موضوع‌ها.
نگارش (التعادل و الترجیح) در سال ۱۳۷۰ هـ.ق. پایان پذیرفته است.
محمدى بامیانى، قم، دار المصطفى لاحیاء التراث، ۱۴۱۷، ۶ جلد.
اگر چه کتاب ارزش مند (فرائد الاصول) معروف به (رسائل) ویژگی‌هاى کتاب درسى را ندارد، لیکن از دیرباز در حوزه‌هاى علمیه
تدریس مى شود و تاکنون شرح‌هاى بسیارى بر آن نگاشته شده است.
شیخ محمدی بامیانی ، از اساتید حوزه علمیه
دمشق ، بیش از ده بار رسائل را تدریس کرده و در هنگام تدریس شرحى بر آن نگاشته که به تازگى با عنوان (دروس فى الرسائل) در شش جلد به چاپ رسیده است.
متن رسائل در بالاى صفحه و شرح عبارت‌هاى دشوار در پایین صفحه آمده و در پاورقى، به آدرس
آیات و
روایات اشاره شده است.
محمد حسین عاملى، بیروت، دارالصفوة، چاپ دوم، ۱۴۱۷.
از جمله مباحث مورد اختلاف در بین اصولیان مسأله (ترتّب) است که ثمره‌ها و نتیجه‌هاى فقهى بسیار بر آن بار است.
این اثر، تقریرات درس خارج
آیت اللّه سبحانی است که در سال ۱۴۱۶ هـ.ق نگاشته شده است.
شیخ طوسی (م۴۶۰ هـ.ق.)، تحقیق: محمد رضا انصارى قمى، قم، چاپ اوّل، ۱۴۱۷، ۲ جلد.
این اثر ارزش مند با تلاش شبان وروزان پژوهش گر توانا آقاى محمد رضا انصارى قمى، تصحیح و با ویژگی‌هاى بسیار خوب زیر، در دسترس اهل فن، قرار گرفته است:
۱ . شرح حال شیخ در مقدمه.
۲ . یادکرد آدرس آیات، روایات و دیدگاه‌ها در پانوشت.
۳ . یادآورى اختلاف نسخه‌ها.
۴ . شیخ طوسى در آغاز هر فصل، آراء بسیارى از اصولیان معاصر و پیشین خود را یاد مى کند. محقق تلاش کرده تا دیدگاه‌ها و آراء اصولیان دیگر که پیش از شیخ یا معاصر وى، بوده‌اند و شیخ از آنان یاد نکرده، یاد بکند.
۵ . تعیین محل نزاع در مباحثى که شیخ، محل نزاع را روشن نساخته است.
۶ . استفاده از (حاشیه عدّة الاصول)، نوشته
خلیل بن غازی قزوینی در شرح و زدودن ابهام از عبارت‌هاى دشوار.
۷. معرّفى اشخاصى که شیخ از آنان نام برده است.
۸ . شرح واژگان نامأنوس.
۹ . شماره گذارى فصل‌ها.
۱۰ . استفاده از رسم الخط جدید عربى.
۱۱. تهیه فهرست‌هاى بسیار در پایان جلد دوم:
آیات ،
احادیث ، آثار و اقوال، اعلام، فرق و طوائف و مذاهب، کتاب‌ها،
اشعار ، اماکن و بقاع، مصادر تحقیق، محتواى کتاب.
شهید سید محمد باقر صدر، ترجمه و شرح رضا اسلامى، قم ـ انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ اول، ۱۳۷۵.
۱ . آمدن متن عربى دربالاى صفحه و ترجمه در پایین صفحه.
۲ . اصلاح اشتباه‌هاى چاپى.
۳ . شرح واژگان نامأنوس در لابه لاى متن عربى، در داخل کروشه.
۴ . نگاشتن زندگى نامه نویسنده در آغاز کتاب.
۵ . شرح جاهاى مورد نیاز، در پاورقى.
۶ . آوردن خلاصه مطالب در پایان هر بخش.
دفتر دوم: منابع
فقه ، سید
مصطفی محقق داماد ، مرکز نشر علوم اسلامى، چاپ هفتم، ۱۳۷۵.
ویژگی‌هاى این اثر، عبارتند از: قلم روان.
نویسنده این اثر ارزش مند، به شرح و بررسى منابعى که به عنوان منبع
استنباط احکام ، شناخته شده‌اند، با قلمى روان و به دور از قلم فرسایی‌هاى بیهوده و خسته کننده و با دسته بندى خوش آیند و پذیرفته شده پرداخته است که همانا عبارت باشند از:
کتاب ،
سنت ،
اجماع ،
عقل ،
شهرت ،
سیره ،
قیاس ،
استحسان ،
مصالح مرسله ،
ستر ذرایع .
تقریرات بحث
آیت اللّه سید ابوالقاسم خویی ، تألیف: آیت اللّه حسن صافى اصفهانى، تحقیق و نشر: مؤسسه صاحب الامر، چاپ اول، ۱۴۱۷، جلد ۱ و ۲.
مرحوم
آیت اللّه شیخ حسن صافی ، دومین دوره درس خارج اصول مرحوم آیت اللّه خویى را که در سال ۱۳۶۹هـ.ق. پایان یافته، تقریر کرده و مؤسسه صاحب الأمر، این اثر ارزش مند را تحقیق و نشر داده است.
ویژگی‌هاى این اثر
۱ . تکرار نشدن مطالب علمى.
۲ . شرح معانى علمى و دشوار، با مثال.
۳ . در برداشتن تمام مباحث اصول از ابتدا تا انتها.
۴ . در برداشتن دیدگاه‌هاى علمى مقرر.
جلد نخست، مباحث علم اصول تا پایان بحث اوامر و جلد دوم مباحث مقدمه واجب تا مجمل و مبین را در بردارد.
آیت اللّه سید آقا
حسین بروجردی ،مقرّر:شیخ على پناه اشتهاردى،قم، دفتر تشر اسلامى،چاپ اول،۱۴۱۷.
از کارهاى ارزنده و ماندگار دانش آموختگان حوزه‌ها، گردآورى تقریرات درسى استادان بزرگ است.اثر یاد شده،از همان کارهاى ماندگار و ارزشمندى است که یکى از دانش آموختگان حوزه درسى آیت اللّه بروجردى تقریرات اصولى استاد را گرد آورده و اکنون در دسترس اصول پژوهان قرار داده است.
در این اثر،گزاره‌هاى زیر به بوته بررسى نهاده شده‌اند:
مشتق:اوامر،نواهى،مفهوم و منطوق،عموم و خصوص و مطلق و مقیدّ و قطع و
ظن.
غلامرضا عرفانیان،قم،انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى،چاپ دوم،۱۳۷۵.
کتاب ارزنده«اصول الفقه»نگارش مرحوم
مظفر ،در بین صاحب نظران مقوبل افتاد و از آن به گرمى استقبال شد و در سال‌هاى اخیر،در ردیف کتاب‌هاب درسى حوزه علمیه جاى گرفت.از آن جا که در این اثر بزرگ، چند بحث اصولى نیامده، شاگرد مرحوم مظفر، آقاى عرفانیان،با همان سبک استاد آن مباحث را نگاشته و با عنوان تتمیم کتاب اصول الفقه،به شاگردان مدرسه دانش اصول عرضه داشته است.
مقوله‌هایى که در این اثر به بحث گذارده شده‌اند، عبارتند از:
اصالة البرائة فى لسان الادلّة الاربعة،اصالة البرائة فى الکتاب الکریم،اصالة البرائة فى لسان السنّة، اصالة الاحتیاط فى لسان السّنّة، اصالة التخییر فى حالة الدوران بین المحذورین.
تقریرات درس حضرت
امام خمینی (ره)،نویسنده:سید
محمد حسن مرتضوی لنگرودی ، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)،چاپ اول،۱۳۷۶.
این تقریرات سومین دوره درس خارج
امام خمینی است که توسط شاگرد ایشان،آقاى سید محمد حسن مرتضوى لنگرودى،نگارش یافته است.مقرر محترم،گاه دیدگاه‌هاى استاد را به بوته نقد و بررسى مى گذارد و دیدگاه خود را ارائه مى‌دهد.
در جلد اول«جواهر الاصول»عنوان‌هاى زیر به چشم مى‌خورد:
موضوع علم،وضع، الحقیقة المسمّاة بالمجاز،استعمال اللفظ فى اللفظ،العالئم التى یمتاز بها المعنى الحقیقى عن المجازى، تعارض الاحوال،الحقیقة الشرعیة،الصحیح و الاعم و...غایة الاصول فى شرح کفایة الاصول
سید علی آقا میری دزفولی (م ۱۳۳۰ ه ق.)،تصحیح: سید رضى وحیدید،قم،انتشارات وفایى،چاپ اول،۱۳۷۶.
مرحوم سید على آقا میرى،از شاگردان برجسته
میرزا حبیب اللّه رشتی و
آیة اللّه شریبانی و
آخوند خراسانی بوده است.
کتاب«غایة الاصول»،در واقع، تقریرات درسى آخوند خراسانى است.کتاب،از مقدمه و چهار مقصد تشکیل شده است:مقصد اول،در اوامر،مقصد دوم،در نواهى، مقصد سوم، در مفاهیم و مقصد چهارم، در عام و خاص.
آخوند
محمد کاظم خراسانی ،حواشى از
میرزا ابوالحسن مشکینی ،تحقیق:سامى خفاجى،قم،دارالحکمة، چاپ اول،۱۴۱۷.
حاشیه مرحوم میرزار ابوالحسن مشکینى،از جمله حاشیه‌هاى ارزشمند بر «کفایة الاصول»است که همواره مورد مراجعه محققان و استید کفایه بوده و به تازگى به همت جناب سامى خفاجى، متن و شرح کفایه تحقیق و تصحیح و در پنج مجلد منتشر شده است.
محقق محترم،در مقدمه شرح حال آخوند خراسانى و شارح را آورده و افزون بر استوار ساختن عبارات متن و شرح،مأخذ
آیات و
روایات و اقوال را در پاورقى یادآور شده است.
در پایان جلد پنجم،چهارده فهرست براى تمام مجلدات تهیه شده که خوانندگان و پژوهشگران را در یابیدن مطلب بسیار کمک خواهد کرد.
الفهرس الموضوعى للاجزاء الخمسة، التصویبات،الآیات القرآنیة،الاحادیث الشریفة، الاشعار،اسمائ المعصومین(ع)،الاسمائ، الالقاب،الکنى،الاسماء المبتدئة بابن،الکتب،البلدان،الطوائف و الجماعات و مصادر التحقیق.
علی فاضل قائینی ، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم، چاپ دوم، ۱۳۷۶.
کتاب در دو بخش سامان یافته است:
در بخش اول، زیر عنوان (نشأة علم الاصول و ظروف تأسیسه) به مباحثى چون
اجتهاد در عصر
ائمه (ع)، زعامت دینى و
فتوا ، همچنین موضع
شیعه در برابر
قیاس و
استحسان پرداخته شده است.
در بخش دوم، با عنوان (تطورّ علم اصول الفقه) سیر و تحوّل
علم اصول ، در قالب چهار مدرسه بزرگ بیان شده و در ذیل هر مدرسه، به مدارس کوچک تر اشاره شده است.
نویسنده در بخش دوم، شخصیت‌هاى برجسته علم اصول را که در دگرگونى این علم، نقش داشته‌اند، شناسانده است.
سید
محمد فیروز آبادی نجفی ، انتشارات فیروزآبادى، چاپ اول، ۱۴۱۸، ۴۷۲ صفحه.
آخوند خراسانی در بخش پایانى کفایة الاصول مبحث اجتهاد و تقلید را مطرح و نویسنده، این بخش از کتاب را شرح مزجى کرده است.
عبد الملک بن عبدالله جوینی (م.۴۷۸هـ.ق.)، تحقیق صلاح بن محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۸، ۲۸۳ « ۲۶۰ صفحه.
البرهان فى اصول الفقه، از جمله منابع اصولى کهن اهل سنت و از آثار معروف نزد آنان است.
دو جلد کتاب، در یک مجلّد، با کارهاى مفید و راهگشاى محقق محترم، از جمله: تخریج آیات و روایات، شرح بعضى از مباحث اصولى درپانوشت، شرح حال اشخاصى که از آنان نام برده شده، شرح حال فشرده از نویسنده و یادکرد از نوشته‌ها و آثار وى در آغاز کتاب، با پرداختن به موضوعات زیر، اکنون در دسترس اهل
دانش و تحقیق قرار دارد:
تعریف
علم ،
اوامر ،
نواهی ،
عموم و خصوص ، مفهوم،
افعال پیامبر (ص)، تقسیمات اخبار، [[جرح و تعدیل [[]] ، اجماع]] ،
قیاس ،
استدلال ،
ترجیح و….
حسن عبد الساتر،
بیروت ، الدار الاسلامیة، ۱۴۱۸، ۱۲۸ « ۲۴۲ « ۲۳۹ « ۵۱۵ صفحه.
این اثر، تقریرات آخرین دوره درس اصول شهید آیت الله
سید محمد باقر صدر را در بردارد، با این ویژگى که شهید آن را پس از تدوین دیده است.
این دوره درس در چهار جلد که سه جلد نخست در یک مجلد و جلد چهارم در یک مجلّد مستقل، با ویژگی‌ها و موضوعات زیر چاپ و در دسترس دوستداران مباحث اصولى قرار گرفته است:
جلد نخست: تعریف
علم اصول ، موضوع آن و تقسیم مباحث اصول.
جلد دوم: موضوع بازشناسى وضع و واضع و تشریح اقسام وضع.
جلد سوم: بحث
صحیح و اعم .
جلد چهارم: اوامر بااین عنوان‌ها:
دلالات مادّه الامر، ملاک دلالة الامر على الوجوب مادةً وصیغةً، تشخیص مدلول صیغة الامر، دلالة صیغة الامر، دلالة الجملة الخبریة، التعبدى والتوصّلى، تقسیمات الواجب، المرّة والتکرار، الفور والتراخى، الإجزاء و….
شهاب الدین احمد بن ادریس قرافى (م.۶۸۴هـ.ق.)، تحقیق: مکتب البحوث والدراسات، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۸، ۳۶۸ صفحه.
کتاب تنقیح الفصول فى اختصار المحصول من الاصول، خلاصه چهار کتاب زیر است:
العمد، نوشته عبدالجبار (م.۴۱۵ هـ.ق.)
المعتمد، نوشته ابوالحسن بصرى (م.۴۷۳هـ.ق.)
البرهان، نوشته عبدالملک بن عبدالله جوینى (م. ۴۷۳هـ.ق.)
المستصفى، نوشته غزالى. (م. ۵۰۵هـ.ق.)
قرافى نیز کتاب المحصول را شرح کرده است.
کتاب در بیست باب، بدین شرح، سامان یافته است:
الاصطلاحات، معانى حروف یحتاج الیها الفقیه، تعارض مقتضیات الالفاظ، الاوامر، النواهى، العمومات، اقل الجمع، الاستثناء الشروط، المطلق والمقید، دلیل الخطاب، المجمل والمبین، فعل النبى(ص)، النسخ، الاجماع، الخبر، القیاس، التعارض والترجیح، الاجتهاد، جمع ادلّة المجتهدین وتصرفات المکلّفین.
ابومظفّر سمعانى، (۴۲۶ ـ ۴۸۹هـ.ق.)، تحقیق: محمد حسن هیتو، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، ۱۴۱۷، ۳۸۹ صفحه.
این اثر از مهم ترین کتاب‌هاى اصولى
اهل سنّت و به گفته
ابن سبکی بهترین کتاب اصولى است.
نویسنده در آغاز، روشن گرى دارد درباره
کتاب ،
سنت ، ملّت، اجماع، قیاس، نظر،
جدل ، دلیل، حد و اقسام کلام و پس از آن، اوامر و نواهى، عموم و خصوص، مطلق و مقید به شرح مطرح شده‌اند.
محمود قانصو، بیروت، دار المؤرّخ العربى، چاپ اول، ۱۴۱۸، ۵۴۴ « ۵۱۸ « ۵۱۰ « ۴۲۲ صفحه.
اصول فقه نوشته مرحوم
مظفر ، از آغاز، با اقبال اهل فضل و طلاب رو به رو شد و در محافل درسى و علمى جایگاه والایى یافت و شمارى از آشنایان به فن اصول، بر آن شرح نگاشتند و اکنون نیز در کانون توجه قرار دارد و شرح‌هاى جدید و نگاه‌هاى نو را مى طلبد; از این روى، جناب محمود قانصو، شرحى دراز دامن بر این اثر شریف نگاشته و تاکنون جلد نخست آن را در چهار جلد شرح کرده، بدین گونه که متن را در بالا و شرح بخش‌هایى که نیازبه روشن گرى داشته در پایین صفحه آورده است.
سید محسن خرّازى، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ اول، ۱۴۱۸
در مقدمه اى که جناب سید على رضا جعفرى بر کتاب نگاشته، اصولیان بزرگ و آثارشان را از زمان امامان(ع) تا قرن یازدهم هجرى شناسانده و شرح حال نویسنده را نیز آورده است.
کتاب براساس (
کفایة الاصول )، دسته بندى و سامان بندى شده و در مسائل مطرح شده، همه زوایاى بحث به دقت و درنگ و همه سونگرى نمایانده شده است.
افزون بر این، از ویژگی‌هاى دیگر این اثر که طالب علمان را بسیار به کار مى آید و براى اصول پژوهان، مفید و راهگشاست، ارائه خلاصه و فشرده بحث است در پایان هر بحث.
وهبه زحیلى، دمشق دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ۲۴۶صفحه.
در این اثر مباحث اصولى، براساس
مذهب اهل سنت نگاشته شده و گاه دیدگاه‌هاى اصولى
علمای شیعه مطرح و پاسخ داده شده است.
کتاب چهار فصل دارد:
فصل نخست، شرح دلیل‌هاى شرعى:
قرآن ،
سنت ،
اجماع ، قیاس ،
استحسان ،
مصلحت مرسله ، عرف ،
استصحاب و….
فصل دوم، شرح و بیان
حکم ، حاکم، محکوم فیه و محکوم علیه.
فصل سوم، شرح دلالت‌ها: دلالت نص، مفهوم مخالفت، دلالت واضح و غیر واضح، مشترک، عام و خاص.
فصل چهارم، شرح و بیان گزاره‌هایى چون: مقصد عامّ از
تشریع ،
حق الله ، نسخ حکم،
تعارض و ترجیح بین ادله و….
خلیل قدسى مهر، دارالتفسیر، قم، چاپ دوم، ۱۳۷۷، ۲۰۰صفحه.
در دانـش
اصول مقوله‌ها و بحث‌هایى مطرح است که
درک و فهم آن‌ها و فرق گـذاردن بین آن‌ها، براى نوآموزان این رشته، بسیار دشوار است؛ از این روى نـویـسنده در اثر یاد شده، تلاش ورزیده که این مشکل را از سر راه نـوآموزان بردارد. در این اثر، فرق مقوله‌هاى زیر نمایانده شده است:
فرق بین
عام و مطلق ، بین طلب و
اراده ، ذات و ذاتى، عرض و عرضى،
مشتق نـحوى و مشتق اصولى، معناى دلالت‌هاى اقتضاء، اشاره به تنبیه و ایماء، فرق بین
قاعده اصولی و
قاعده فقهی ، بین متعارضین و متزاحمین و...
محمد فتحى درینى، موسسه الرساله،
بیروت ، چاپ سوم، ۱۴۱۸، ۵۹۹ صفحه.
ایـن اثـر بـراى تـدریـس در دانشگاه‌هاى
اردن تالیف شده و پاره اى از عنوان‌هاى آن عبارت است از:
الاجتهاد بالراى فى نطاق النصوص، منهج الاصولیین فى استنباط الاحکام من الـنـصـوص الـواضـحه وغیرالواضحه، مقارنه بین النظام الشرعى العام و الـنـظـام الـعـام والآداب فـى الـقانون، الفرق بین التخصیص و النسخ الـجزئى مفهوما و شروطا، مقارنه بین الشریعه والقانون الوضعى فى بعض حلول نظریه الفساد، حقیقه التاویل فى عهد التابعین و....
محمد مؤمن قمی ،
قم ، انتشارات
جامعه مدرسین ، چاپ اول، ۱۴۱۹هـ.ق. ۵۷۵«۵۶۳ صفحه
کتاب (
تسدید الاصول ) متن درس خارج اصول آیت الله مؤمن است که خود، آن را به نگارش در آورده است.
مباحث اصولى مطرح، به ترتیب مباحث (
کفایة الاصول ) است. نویسنده، گاه به مطالبى نو دست یافته است که در کتاب‌هاى اصولى دیگر نیافته که آن‌ها را یادآور شده است.
آقا ضیاء الدین عراقی (م۱۳۶۱هـ.ق.)، تحقیق: مجتبى محمودى و سید منذر حکیم، قم، مجمع الفکر الاسلامى، ۱۳۷۸، ۵۷۶ صفحه
جلد اول مقالات اصولى آقا ضیاء عراقى، در زمان حیات وى چاپ شده و جلد دوم آن پس از رحلت ایشان، با اشتباه‌هاى فراوانى به چاپ رسیده است. مصححان کوشیده‌اند افزون بر به کاربردن یادآوری‌هاى علامه
سید مرتضی خلخالی ، لغزش‌هایى را که خود دست یافته اند نیز اصلاح کنند. کتاب، در بردارنده ۲۷ مقاله است که پاره اى از آن‌ها عبارتند از:
حجیت
قطع عقلاً، وجوب موافقت قطعى با علم اجمالى،
حجیت ظواهر ،
حجیت اجماع منقول، شهرت فتوایى،
حجیت خبر واحد ،
حجیت مطلق ظن ،
منجّزیت علم اجمالی ، قاعده
نفی ضرر ، حکم
تعارض ادله ،
اجتهاد ،
تقلید و….
برگرفته از مقاله تازه‌های اصول - مجله فقه - دفتر تبلیغات اسلامی - شماره۱۱ برگرفته از مقاله تازه‌های اصول - مجله فقه - دفتر تبلیغات اسلامی - شماره۱۳ برگرفته از مقاله تازه‌های اصول - مجله فقه - دفتر تبلیغات اسلامی - شماره۱۵ برگرفته از مقاله تازه‌های اصول - مجله فقه - دفتر تبلیغات اسلامی - شماره۱۷ برگرفته از مقاله تازه‌های اصول - مجله فقه - دفتر تبلیغات اسلامی - شماره۱۹ برگرفته از مقاله تازه‌های اصول - مجله فقه - دفتر تبلیغات اسلامی - شماره۲۱ برگرفته از مقاله تازه‌های اصول - مجله فقه - دفتر تبلیغات اسلامی - شماره۲۳
