تاریخ جمع قرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«تاریخ
جمع قرآن کریم» نوشته دکتر
سیدمحمدرضا جلالی نائینی است که به
زبان فارسی نگاشته شده است.
نویسنده در این کتاب به بررسی
کیفیت جمع قرآن کریم می‌پردازد. در مقدمه کتاب (که نسبتا مفصل است) نویسنده به مصون ماندن
قرآن کریم از
تحریف و نقصان و زیاده اشاره کرده و متمسک برخی از مغرضان از جمله
مستشرقان را در نسبت تحریف به
قرآن مورد
نقد قرار می‌دهد.
افسانه غرانیق که دستاویز مخالفان و معاندان قرار گرفته است، به گفته نویسنده‌ای هیچ
اصل و ریشه‌ای در منابع اسلامی اولیه ندارد بلکه در اواخر
سده دوم یا اوایل سده سوم این
افسانه خلق شد و نخست
ابن سعد کاتب واقدی (۱۶۸- ۲۳۰ ه) و در سده چهارم
محمد بن جریر طبری (۲۲۴- ۳۱۰ ه) و پس از وی برخی از ارباب سیر و
تفسیر و
تاریخ این
روایت را نفهمیده رونویس کردند و در تالیفات خود گنجاندند و تعقل و
تدبر نکردند که این روایات مجعول مغایر با اساس
دین و
قرآن و دعوت
پیامبر اسلام است. برخی موضوعاتی که در متن کتاب بدانها پرداخته شده به این شرح‌اند: نام‌های
قرآن کریم،
کیفیت جمع قرآن کریم در
زمان خلافت
ابو بکر و
عثمان ،
عمر و
جمع قرآن، فرق میان
جمع ابو بکر و عثمان، منشا
اختلاف قرائات، شرکت
امام علی علیه‌السّلام و
ابی بن کعب در
جمع قرآن، نخستین
جامع قرآن، ترتیب
آیات در سوره‌ها، عدد سوره‌ها و آیات، کلمات و حروف
قرآن، ترتیب سوره‌های
قرآن، ترتیب تاریخ نزول سوره‌های
قرآن، نزول تدریجی آیات، عدد سوره‌ها و جای نزول و... ، نام‌های سوره‌های
قرآن، معنای
وحی و انزل و تنزیل، اقسام معانی آیات
قرآن کریم،
حروف مقطعه ، عدم تحریف در
قرآن، قدم یا حدوث کلام، جریان مساله
خلق قرآن در سده سوم،
ناسخ و منسوخ در
قرآن،
علم تفسیر قرآن ،
علم قرائت ، قراء و راویان ایشان، وجود وجوه و نظایر در
قرآن به عنوان یکی از انواع معجزات این کتاب آسمانی و...
کتاب دارای دو مقدمه است: مقدمه اول به قلم دکتر
احمد مهدوی دامغانی نگاشته شده است. ایشان در این مقدمه اشاره‌ای به
کیفیت جمع قرآن کریم داشته و تحقیقات و پژوهشهای مغرضانه برخی مستشرقان در مورد
قرآن را به نقد می‌کشد و در پایان کسانی را که به
قرآن به عنوان کتاب نازل شده از طرف خداوند اعتقادی ندارند، شایسته ورود در مباحث
قرآنی و نقد و تحلیل آراء مربوط به آن نمی‌داند. مقدمه دوم به قلم نویسنده کتاب آقای جلالی نائینی است. کتاب دارای بیست و یک فصل ذیل می‌باشد: فصل ۱- نام‌های
قرآن کریم. فصل ۲-
کیفیت جمع قرآن کریم در زمان
خلافت ابو بکر فصل ۳- عدد سوره‌ها و آیات، کلمات و حروف
قرآن. فصل ۴- ترتیب سوره‌های
قرآن فصل ۵- ترتیب تاریخ نزول سوره‌های
قرآن. فصل ۶: عدد سوره‌های
قرآن و جای نزول و شماره آیات و کلمات و حروف آن بنابر قول مشهور. فصل ۷: در معنی وحی، انزال و تنزیل. فصل ۸: در اقسام معانی
قرآن شریف فصل ۹: سوره‌های گروهی
قرآن فصل ۱۰: حروف مقطعه یا فواتح سوره‌ها فصل ۱۱: عدم تحریف و کاهش در
قرآن فصل ۱۲: در
قدم یا
حدوث کلام فصل ۱۳:
کیفیت نزول
قرآن از
لوح محفوظ فصل ۱۴:
ناسخ و
منسوخ در
قرآن فصل ۱۵: علم تفسیر
قرآن فصل ۱۶: علم قرائت فصل ۱۷:
جمع وجوه و نظایر فصل ۱۸:
خط در
مکه و
مدینه فصل ۱۹:
جمع آورندگان
قرآن فصل ۲۰: نسخ خطی و چاپ
قرآن فصل ۲۱: تاریخ نزول
قرآن البته هریک از این عناوین خود دارای زیرمجموعه‌هایی است که می‌توان آنها را جداگانه مورد مطالعه قرار داد. در پایان هم منابع مورد مطالعه در تالیف کتاب و فهرست اعلام موجود در آن آمده است.
کتاب به قلم آقای دکتر سید محمد رضا جلالی نائینی نوشته و در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۴۹۴ صفحه، توسط «انتشارات سخن»
تهران چاپ اول آن در
سال ۱۳۸۴ شمسی در اختیار خوانندگان قرار گرفته است. البته طبع قبلی این کتاب در سال ۱۳۶۵ شمسی توسط انتشارات «نقره، گلگشت» صورت گرفته است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
