تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه تالیف حسن پیرنیا و عباس اقبال می‌باشد که در باره شکل جغرافیایی
ایران و نژادها و مذاهب آنان سخن می‌گوید. کتاب، به فارسی و در
قرن معاصر نگاشته شده است.
کتاب حاضر شامل دو قسمت می‌باشد که قسمت اول شامل
تاریخ ایران و قسمت دوم شامل تاریخ مفصل ایران می‌باشد که اولی از یک مقدمه و پیش گفتاری توسط محمد دبیر ساقی تشکیل یافته است سپس شرح حال مولف به قلم آقای دکتر باستانی پاریزی ذکر شده و در ادامه از دو بخش تشکیل یافته است.
قسمت دوم کتاب از یک پیش گفتار و دو بخش که بخش اول آن در دو قسمت می‌باشد.
در ابتدای کتاب شکل جغرافیایی
فلات ایران، نژادها و آمدن آریان‌ها به فلات ایران ایراد شده است. سپس مختصری از تاریخ عیلام، حدود،
نژاد ، زبان، خط،
مذهب و تقسیم‌های گذشته آن بحث می‌نماید و در سه بخش از
زمان بسیار قدیم تا ۲۲۲۵ ق. م که به تاریخ سومری‌ها و
آکدی‌ها نظری اجمالی می‌اندازد، در بخش دوم از ۲۲۲۵ ق. م تا ۷۴۵ ق. م از
همسایه عیلام یعنی بابل که به دست مردمان سامی نژاد تاسیس شد سخن می‌گوید و در بخش سوم از ۷۴۵ تا ۶۴۵ ق. م از آسوری‌ها سخن می‌راند.
قسمت بعدی، تاریخ آریان‌های ایرانی است که در ۵ باب، دوره مادی و دوره اول پارسی، دوره یونانی و مقدونی- اسکندر و سلوکی‌ها، دوره پارت‌ها، دوره دوم پارسی‌ها سخن می‌گوید.
باب اول شامل دو فصل شاهان ماد و تمدن مادی است. باب دوم در سه فصل است که به شاهان هخامنشی و قشون کشی اسکندر به ایران و انقراض سلسله هخامنشی و
تمدن ایران در این دوره می‌پردازد.
در باب سوم دوره یونانی و مقدونی است که در سه فصل به فتوحات اسکندر بعد از وفات داریوش، طرز رفتار اسکندر و جانشینان وی اشاره می‌کند.
باب چهارم در دو فصل از پارت‌ها و شاهان اشکانی و اوضاع ایران در این دوره و تمدن آنها سخن می‌گوید.
در باب پنجم هم طی دو فصل از شاهان ساسانی و تمدن ایران در این
زمان بحث می‌نماید.
قسمت دوم کتاب، از دو قسمت ایران از صدر
اسلام تا مغول و قسمت دوم از استیلای مغول تا انقراض قاجاریه سخن می‌گوید.
قسمت اول از قسمت دوم کتاب که ایران تا تشکیل دولت طاهریان است، شامل ۵ فصل می‌باشد که از
عربستان و قوم عرب،
اسماعیلیه ، ظهور
اسلام ،
سیره پیامبر ، خلفای راشدین، خلفای اموی و خلافت عباسی سخن می‌راند.
قسمت دوم از قسمت دوم کتاب که تاریخ ایران را بعد از اسلام بررسی می‌کند دارای نه فصل که مباحثی پیرامون طاهریان و علویان طبرستان،
دیالمه آل یار ،
دیالمه آل بویه ، صفاریان، سامانیان،
غزنویان ، سلاطین غور، سلاطین سلجوقی و اتابکان و خوارزمشاهیان می‌شود.
قسمت اول از قسمت دوم کتاب شامل نوزده فصل از استیلای مغول تا انقراض
قاجاریه را بررسی نموده است.
مطالعه سیاست خارجی ایران در دوره قاجاریه از چند جنبه حایز اهمیت است: نخست این که تاریخ دیپلماسی و سیاست خارجی ایران به مفهوم واقعی آن، از زمان ظهور این سلسله آغاز می‌شود. گر چه قبل از انتقال
قدرت به قاجاریه، تبادل سفرا، نمایندگان و هیئت‌های سیاسی بین دربار ایران و سایر دولت‌های
جهان به ویژه دولت‌های اروپایی صورت می‌گرفت، اما از اوایل سلطنت قاجاریه بود که هم اهمیت استراتژیکی ایران برای دولت‌های اروپایی شناخته شد و هم به طور جدی این کشور وارد عرصه سیاست بین الملل گردید.
هم چنین، با ظهور سلسله قاجاریه، عصر تازه‌ای در تاریخ کشورمان آغاز شد و ایران به دوران پرفراز و نشیب تاریخ خود گام نهاد. عمل کرد زمام داران این سلسله در بعد سیاست خارجی بیش از هر دوره دیگر در سرنوشت این
کشور تاثیر نهاد. اتخاذ سیاست خارجی نسنجیده و غلط سبب انعقاد معاهدات زیان بار، اعطای امتیازات گوناگون به بیگانگان، اقدامات بی حاصل و
تجزیه بخش‌هایی از مناطق زرخیز از پیکره این سرزمین گردید که قسمتی از نتایج مصیبت بار حاکمیت این سلسله بر ایران بود. در مدت نزدیک به ۱۵۰ سال
حکومت ، هنگامی که قاجارها از صحنه قدرت و حکومت کنار زده شدند، تنها نیمی از ایرانی را که از سلسله
زندیه به زور گرفته بودند، به جا نهادند.
پایان قسمت اول کتاب شامل یک خاتمه و فهرست سلسله هائی که در
ایران قدیم سلطنت کرده‌اند، اسامی شاهان و وقایع مهم دوره‌ها و سلطنت‌ها می‌باشد.
در ابتدای هر قسمت از کتاب فهرست محتویات آن بخش ذکر شده است.
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
