• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بیضه (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تخم حیوانات را بیضه گویند و به مناسبت به قسمت زیرین دستگاه تناسلی نر، که از دو جزء همسان تشکیل شده است، بیضه نامیده می‌شود. از این عنوان به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، نکاح، اطعمه و اشربه، قصاص و دیات، سخن رفته است.


قسمت زیرین دستگاه تناسلی نر، که از دو جزء همسان تشکیل شده است، بیضه نامیده می‌شود؛ ازاین‌رو، به صورت تثنیه یعنی «بیضتین»، «خصیتین» و «انثیین» نیز استعمال شده است.

بیضۀ انسان جزو عورت و پوشاندن آن از بینندۀ محترم - جز همسر- واجب است.
[۱] جواهر الکلام، ج۸، ص۱۸۳.    
و به بیان امام خمینی «نگاه‌کردن مرد به مثل خودش (مرد) به‌غیراز عورت، مادامی‌که با تلذذ نباشد جایز است چه منظور الیه (کسی که موردنظر واقع می‌شود) پیر باشد یا جوان، خوش‌صورت باشد یا زشت. و «عورت»، عبارت است از قبل و دبر و دو بیضه‌.»
[۲] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۲۶۱، کتاب النکاح، مسالة۱۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


از محرّمات حیوان ذبح شده، بیضۀ آن است.
[۳] جواهر الکلام، ج۳۶، ص۳۴۲.    


اگر کسی به بیضۀ دیگری آسیب برساند، قصاص می‌شود. ولی در فرض آسیب رسیدن به یک بیضه، چنانچه با قصاص، احتمال آسیب دیدن بیضۀ دیگر یا آلت تناسلی جانی برود، و نیز در فرض زن بودن جانی، دیه ثابت می‌شود.
[۴] جواهر الکلام، ج۴۲، ص۳۷۷-۳۷۸.    

امام خمینی دراین‌رابطه می‌نویسد: «در قصاص گرفتن در اعضا - غیر از آنچه که گذشت - هر عضوی که به راست و چپ تقسیم می‌شود مانند دو چشم، دو گوش، دو بیضه‌، دو سوراخ بینی و مانند آن‌ها، یکی از آن‌ها به دیگری قصاص نمی‌شود؛ پس اگر چشم راست او را دربیاورد از چشم چپ او قصاص نمی‌شود. و همچنین است در غیر آن‌ها. و هر چیزی که در آن اعلی و اسفل است باید در قصاص، محل آن رعایت شود؛ پس اسفل به اعلی قصاص نمی‌شود مانند دو پلک چشم و دو لب.»
[۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵۸۱، کتاب القصاص، القسم الثانی فی قصاص ما دون النفس، مسالة۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
پس «در دو بیضه‌ قصاص است؛ و همچنین در یکی از آن‌ها درصورتی‌که در محل مساوی باشند؛ پس راست به راست و چپ به چپ قطع می‌شود و اگر بترسد که منفعت آن دیگری از بین برود دیه گرفته می‌شود و قصاص جایز نیست، مگر اینکه در عمل جانی، آن منفعت از بین رفته باشد. پس قصاص می‌شود. بنابراین، اگر منفعت دیگری به قصاص از بین نرود با اینکه به فعل جانی از بین رفته است چنانچه ازبین‌رفتن آن با قیام عین، ممکن باشد قصاص جایز است وگرنه دیه بر او است. و اگر ذکر و دو بیضه‌ را قطع کند، از او قصاص می‌شود، خواه آن‌ها را پی‌درپی بریده باشد یا نه.»
[۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵۸۶، کتاب القصاص، القسم الثانی فی قصاص ما دون النفس، مسالة۳۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


قطع دو بیضه موجب دیۀ کامل و به قول مشهور، قطع هریک، موجب نصف دیه است. مقابل قول مشهور، قول ثبوت دو سوم دیۀ کامل در قطع بیضۀ چپ و یک سوم در قطع بیضۀ راست است.
[۷] جواهر الکلام، ج۴۳، ص۲۷۰.    

امام خمینی دراین‌رابطه در تحریرالوسیله می‌نویسد: «در دو خصیه، دیه کامل می‌باشد؛ پس آیا برای هر یک، نصف آن است یا برای بیضه‌ چپ دو ثلث و برای بیضه‌ راست ثلث است؟ اوجه دومی است ولی احوط (استحبابی) دو ثلث است در خصیه چپ و نصف است در راست، درصورتی‌که در دو دفعه کنده شوند.»
[۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۲، کتاب الدیات، القول فی الجنایة علی الاطراف، المقصد الاول فی دیات الاعضاء، السادس عشر، مسالة۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
و «در این حکم بین صغیر و کبیر و پیرمرد و جوان و مقطوع الذکر و غیر آن و کسی که ذکرش فلج است و غیر او و عنین و غیر عنین فرقی نیست.»
[۹] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۲، کتاب الدیات، القول فی الجنایة علی الاطراف، المقصد الاول فی دیات الاعضاء، السادس عشر، مسالة۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


اگر بیضه بر اثر جنایت، ورم کند دیۀ آن چهار صد مثقال شرعی طلا است.
[۱۰] جواهر الکلام، ج۴۳، ص۲۷۲.    

امام خمینی دراین‌رابطه اظهار می‌دارد: در بیماری ادْرَه که نفخ پیداکردن خصیه‌ها است چهارصد دینار است؛ پس اگر در اثر آن بین پاهایش باز شود و نتواند به صورتی که برایش نافع باشد راه برود، در آن هشتصد دینار - چهار پنجم دیه نفس - است.
[۱۱] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۳، کتاب الدیات، القول فی الجنایة علی الاطراف، المقصد الاول فی دیات الاعضاء، السادس عشر، مسالة۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


به انسان یا حیوانی که بیضۀ او کشیده شده است «اخته» گفته می‌شود.

۱. ↑ جواهر الکلام، ج۸، ص۱۸۳.    
۲. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۲۶۱، کتاب النکاح، مسالة۱۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۳. ↑ جواهر الکلام، ج۳۶، ص۳۴۲.    
۴. ↑ جواهر الکلام، ج۴۲، ص۳۷۷-۳۷۸.    
۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵۸۱، کتاب القصاص، القسم الثانی فی قصاص ما دون النفس، مسالة۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵۸۶، کتاب القصاص، القسم الثانی فی قصاص ما دون النفس، مسالة۳۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۷. ↑ جواهر الکلام، ج۴۳، ص۲۷۰.    
۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۲، کتاب الدیات، القول فی الجنایة علی الاطراف، المقصد الاول فی دیات الاعضاء، السادس عشر، مسالة۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۹. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۲، کتاب الدیات، القول فی الجنایة علی الاطراف، المقصد الاول فی دیات الاعضاء، السادس عشر، مسالة۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۰. ↑ جواهر الکلام، ج۴۳، ص۲۷۲.    
۱۱. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۳، کتاب الدیات، القول فی الجنایة علی الاطراف، المقصد الاول فی دیات الاعضاء، السادس عشر، مسالة۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۱۶۱-۱۶۲.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : احکام خوردنی و آشامیدنی ها | دیدگاه های فقهی امام خمینی | فقه | قصاص
جعبه ابزار