بکر بن عبدالله مزنی بصری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَکر بن عبدالله مُزَنی بصری، مکنّی به ابوعبدالله،
محدث و
فقیه قرن اول و دوم است.
از نسبت او (بصری) چنین برمی آید که در
بصره متولد شده ولی زمان تولدش دانسته نیست.
ابونعیم
به نقل از ابوبکر آجری، وی را از قبیله بنی ثَقیف دانسته است، در صورتی که سایر منابع در این باره نظری نداده‌اند، تنها ابن سعد
گزارش کرده است که وی از جانب مادرش برادری داشته به نام خطّاب بن جبیر ثقفی.
ابوالحجاج مزّی
نیز خطّاب بن جبیر ثقفی را از
مشایخ بکر بن عبدالله شمرده است.
شاید انتساب وی به قبیله بنی ثقیف بر همین اساس بوده باشد.
وی از کسانی مثل
مغیرة بن شعبة ،
ابن عباس ،
ابن عمر ،
انس بن مالک ، ابورافع صائغ و بسیاری دیگر از اتباع
تابعان حدیث شنید
سپس به عنوان محدّثی که جمعی از مشایخ بزرگ از گروه اتباع را درک کرده بود، به نشر شنیده‌های خود پرداخت.
محدثان بسیاری از وی حدیث شنیده و روایت کرده‌اند.
از جمله راویان او
عاصم ،
قتاده ،
ابن فضاله ودیگران، که خود از محدثان بزرگ بوده‌اند، قابل ذکرند.
وی از محدثانی است که مورخان او را ستوده و توثیق کرده‌اند؛ ابن سعد
ضمن توثیق او می‌گوید: مزنی کثیرالحدیث بود.
مزنی را با
حسن بصری و
ابن سیرین یاد می‌کنند؛ سلیمان تَیمی، که خود از راویان مزنی است، حسن بصری را پیر بصره، و بکر مزنی را جوان بصره خوانده است.
ذهبی
به نقل از حمیدالطَویل، شاگرد مزنی، وی را
مستجاب الدعوة دانسته است.
عبدالله بن بکر مزنی، فرزند مزنی، از خواهرش نقل می‌کند که گفته است: پدر تصمیم گرفته بود که هر گاه دو نفر درباره «قَدَر» نزاع کنند، فوراً دو رکعت
نماز بخواند و این سخن دلالت بر این دارد که در آن روز مکتب قدریّه بر بصره حاکم بوده است.
وی شخصی زاهد و پارسا بوده است.
بعضی از مطالب و بیانات عارفانه و زاهدانه او در منابع ثبت شده است.
زمانی وی را برای تَصَدّی مقام
قضا دعوت کردند، ولی او آن را نپذیرفت.
مزنی با این‌که از اغنیای عصر خود بود، بیشتر در مجمع فقرا و مساکین می‌نشست و برای آنان حدیث می‌گفت و از این عمل اظهار رضایت می‌کرد.
سال درگذشت او را ۱۰۶ یا ۱۰۸ ثبت کرده‌اند
به عقیده ابن سعد ۱۰۸ درست‌تر است.
(۱) ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران.
(۲) ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
(۳) احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الا صفیاء، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
(۴) محمد بن اسماعیل بخاری جعفی، کتاب التّاریخ الکبیر، بیروت ۱۴۰۷/ ۱۹۸۶.
(۵) محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
(۶) یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکامل فی اسماء الرّجال، بیروت ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۵/ ۱۹۸۳ ـ ۱۹۸۵.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بکر بن عبدالله مزنی بصری»، شماره۱۲۲۴.
