بَیاض (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَیاض (به فتح باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای سفیدی است.
مشتقات
بَیاض که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
بَیْضاء مؤنّث اَبْیَض به معنای سفیدی؛
بِيض (به كسر باء) جمع اَبْیَض؛
بَیض (به فتح باء) جمع بیضه به معنای تخم مرغ (سفیده تخم مرغ) است.
بَیاض به معنای سفیدی است.
بَیض جمع
بیضه به معنای تخم
مرغ است.
به مواردی از
بَیاض که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(یَوْمَ تَبْیَضُ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ) (آن
عذاب عظيم روزى خواهد بود كه چهره‌هايى سفيد و چهره‌هايى سياه مى‌گردد.)
(وَ اَمَّا الَّذِینَ ابْیَضَّتْ وُجُوهُهُمْ) (و امّا آن‌ها كه چهره‌هاي‌شان سفيد است)
«ابیضّ» از افعال آن است.
(الْخَیْطُ الْاَبْیَضُ) (سفيدى شفق)
«ابیض» وصف است.
(وَ نَزَعَ یَدَهُ فَاِذا هِیَ بَیْضاءُ لِلنَّاظِرِینَ) (و دست خود را در گريبان فرو برد و بيرون آورد، و در برابر بينندگان سفيد و نورانى بود.)
«بیضاء» مؤنّث «ابیض» می‌باشد.
(وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بِیضٌ) (و از كوه‌ها نيز به لطف پروردگار راه‌هايى آفريده شده سفيد)
(بِیض) (به کسر اول) جمع ابیض است.
از آیه
(وَ ابْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ الْحُزْنِ) (و چشمان او از اندوه سفيد شد.)
به دست می‌آید که بینایی
حضرت یعقوب از بین رفته بود، بعضی‌ها گفته‌اند با
بیاض عین مقداری از بینایی باقی می‌ماند،
المیزان در ردّ این سخن گوید: آیه ۹۳ همین سوره که می‌گوید: این پیراهن مرا ببرید و به صورت پدرم بیندازید که بینا می‌شود دلیل آن است که بینایی وی از بین رفته بود.
مخفی نماند: آیه صریح است در این‌که سفیدی چشم یعقوب معلول حزن بود. آمدن مژده
یوسف نیز توام با سرور بود لذا سرور سبب شده که به تدریج چشم حضرت یعقوب صحت یابد چنان‌که آیه: ۹۳ و ۹۶ از آن خبر می‌دهد بنابراین معجزه‌ای در کار نبوده چشم یعقوب هم به کلّی از بین نرفته بوده، این یک مداوای عجیبی است که
قرآن روشن می‌کند.
(کَاَنَّهُنَ بَیْضٌ مَکْنُونٌ) (گويى از سفيدى، سفيده تخم مرغند قبل از آنكه دست خورده شود)
راغب گوید: به تخم
مرغ به جهت سفید بودنش بیضه گویند و جمع آن بَیض (به فتح اول) است
و در وصف
حوریان بهشتی آمده است. نظیر این آیه:
(وَ حُورٌ عِینٌ کَاَمْثالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَکْنُونِ) (و همسرانى از حورالعين دارند • هم‌چون مرواريد در صدف پنهان.)
و آیه:
(غِلْمانٌ لَهُمْ کَاَنَّهُمْ لُؤْلُؤٌ مَکْنُونٌ) (و پيوسته بر گِردشان نوجوانانى براى خدمت آنان گردش مى‌كنند كه هم‌چون مرواريدهاى پوشيده در صدفند.)
است.
جمله اسمیّه دالّ بر دوام است قهرا دالّ بر حال نیز می‌باشد اگر گفتیم: زید قائم است یعنی اکنون در حال قیام است، اگر جمله‌های اسمیّه را در سه آیه فوق دالّ بر حال بدانیم معنی این می‌شود که اکنون مانند تخم
مرغ مکنون‌اند نتیجه این می‌شود: حوریان و
غلمان فعلا مانند تخم
مرغ مکنون‌اند و چنان‌که تخم
مرغ نهان در زیر سینه
مرغ، چیزی در آن نیست و به تدریج مبدّل به جوجه می‌شود، حوریان و غلمان نیز که از اعمال آدمی بوجود می‌آیند به تدریج مبدّل به حوری شده و در
آخرت تبدیل به
(حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِی الْخِیامِ) (حوريانى كه در خيمه‌هاى بهشتى مستورند.)
می‌شوند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بیاض»، ج۱، ص۲۵۲.
