• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بَلَغ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





بَلَغ (به فتح باء و لام) از واژگان قرآن کریم به معنای بلوغ و بلاغ، یعنی رسیدن به انتهاء مقصد است.
مشتقات بَلَغ که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
فَبَلَغْنَ (به فتح فاء، باء و لام) به معنای رسيدند؛
بالِغُ (به کسر لام) به معنای می‌رسد؛
الْبَلاغُ (به فتح باء) به معنای رساندن؛
لَبَلاغاً (به فتح لام و باء) به معنای کفایت است.


بَلَغ به معنای بلوغ و بلاغ، یعنی رسیدن به انتهاء مقصد است.
اعمّ از آنکه مکان باشد یا زمان یا امری معیّن و گاهی نزدیک شدن به مقصد مراد باشد هر چند به آخر آن نرسد.
در صحاح آمده: «بَلَغْتُ‌ المکانَ‌ بُلُوغاً وصلت الیه و کذلک اذا شارفت علیه و الْاِبْلَاغُ‌ الایصال و کذلک‌ التَّبْلِیغُ‌ و الاسم منه‌ الْبَلَاغُ‌ و الْبَلَاغُ ایضا الکِفَایَة.»
راغب با آن‌که بلاغ را مصدر ثلاثی گرفته، به معنی تبلیغ و کفایت نیز گفته است.


به مواردی از بَلَغ که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - بَلَغَ (آیه ۲۲ سوره يوسف)

(وَ لَمَّا بَلَغَ اَشُدَّهُ آتَیْناهُ حُکْماً وَ عِلْماً)
«چون به جوانی رسید به او حکم و علم عطا کردیم.»


۲.۲ - فَبَلَغْنَ (آیه ۲۳۱ سوره بقره)

(وَ اِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَبَلَغْنَ اَجَلَهُنَّ فَاَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ اَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ)
(و هنگامى‌ كه زنان را طلاق داديد، و به پايان عده خود رسيدند، يا به طور شايسته آن‌ها را نگاه داريد و آشتى كنيد، و يا به طرز پسنديده‌اى آن‌ها را رها سازيد)
در این‌جاست که گفته‌اند: (بلغن) به معنی نزدیک شدن به پایان اجل است و گر نه بعد از تمام شدن اجل رجوع جایز نیست. ولی این سخن درست نیست و ظاهرا مراد از (بلغن اَجَلَهُنَّ) تمام شدن اجل است، در این باره در «اجل» به تفصیل سخن گفته‌ایم.


۲.۳ - بالِغُ (آیه ۳ سوره طلاق)

(وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ اِنَّ اللَّهَ‌ بالِغُ اَمْرِهِ)
«هر که به خدا توکّل کرد خدا برای او کافی است، حقّا که خدا به کار خود می‌رسد.»
ضمیر (اَمْرِهِ) به‌ (اللَّهِ) بر می‌گردد و (بالِغُ) لازم است نه متعدّی.


۲.۴ - الْبَلاغُ (آیه ۲۰ سوره آل عمران)

(فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّما عَلَیْکَ‌ الْبَلاغُ)
«پس اگر رو گردانند وظیفه تو فقط تبلیغ و رساندن است.»
گفتیم که (بلاغ) به معنی تبلیغ است خواه اسم مصدر باشد چنان‌که جوهری گفته و خواه مصدر از باب تفعیل همان‌طور که از راغب نقل شد.


۲.۵ - لَبَلاغاً (آیه ۱۰۶ سوره انبیاء)

(اِنَّ فِی هذا لَبَلاغاً لِقَوْمٍ عابِدِینَ)
«در این‌که گفته شد بر اهل اخلاص کفایت است.»
طبرسی، بیضاوی و راغب (بلاغ) را در آیه کفایت معنی کرده‌اند. شاید این از باب «تسمیه مسبّب باسم سبب» است زیرا کفایت مسبّب از تبلیغ است.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۲۲۸.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۴۴.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۶.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۴۴.    
۵. جوهری، ابونصر، صحاح تاج اللغة، ج۴، ص۱۳۱۶.    
۶. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۴۴.    
۷. یوسف/سوره۱۲، آیه۲۲.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۱۵۸.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۱۱۸.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۱۸۷.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۳۹.    
۱۲. بقره/سوره۲، آیه۲۳۱.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۷.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۳۵۵.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۲۳۶.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۵.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۸۲.    
۱۸. طلاق/سوره۶۵، آیه۳.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۵۲۷.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۱۵.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۰۰.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۶۱.    
۲۳. آل عمران/سوره۳، آیه۲۰.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۱۹۲.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۲۲.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۵.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۱۹.    
۲۸. جوهری، ابونصر، صحاح تاج اللغة، ج۴، ص۱۳۱۶.    
۲۹. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۴۴.    
۳۰. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۰۶.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۴۶۷.    
۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۳۳۱.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۷۳.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۰۷.    
۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۰۷.    
۳۶. بیضاوی، عبدالله بن عمر، تفسیر بیضاوی، ج۴، ص۶۲.    
۳۷. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۴۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بلغ»، ج۱، ص۲۲۸.    






جعبه ابزار