بَشَر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَشَر (به فتح باء و شین) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای
انسان است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در موارد گوناگونی از این واژه استفاده نموده است.
بَشَر به معنای انسان آمده است.
چنان‌که در
مجمع البیان آمده است: بشره به معنی ظاهر
پوست است.
انسان را از آن جهت بشر گویند که پوستش ظاهر و مانند:
حیوانات از
پشم و مو و
کرک پوشیده نیست.
واژه «
مباشرت» به معنی آمیزش و افت و خیز می‌باشد که در اصل به معنی رسیدن و مواجه شدن دو بشره (
پوست بدن) به همدیگر است.
واژه‌های «
بشارت و
بشری»: یعنی خبر مسرّت‌بخش که اثر آن در بشره و
پوست صورت آشکار می‌شود.
«بُشر»: (بر وزن قُفل) به معنی
شادی از است.
«
تبشیر»: مُبشِّر و
بَشیر از همان معنی می‌آید.
«تباشیر» به معنی بشارت و نیز اوائل صبح را گویند که بشارت صبح را می‌دهد.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در بیانی که
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) نسبت به ایشان فرموده است، می‌فرماید:
«أَبْشِرْ فَإِنَّ الشَّهادَةَ مِنْ وَرائِكَ.» «بشارت باد بر تو كه سرانجام شهيد خواهى شد.»
همچنین در جای دیگری فرموده است:
«وَ ما يُبَلِّغُ عَنِ اللهِ بَعْدَ رُسُلِ السَّماءِ إِلاّ البَشَرُ.» «از طرف
خدا پیام را بعد از
فرشتگان فقط بشر (رسولان) می‌رساند.»
در خصوص شادی مؤمنین می‌فرماید:
«المؤمن: الْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ في وَجْهِهِ، وَ حُزْنُهُ في قَلْبِهِ.» «
مؤمن شادی او در چهره و غصه‌اش در قلبش می‌باشد.»
در بیانی دیگر نسبت به
عبادت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) می‌فرماید:
«وَ كانَ رَسولُ اللهِ (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) نَصِباً بِالصَّلاةِ بَعْدَ التَّبْشيرِ لَهُ بِالْجَنَّةِ.» «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) با آن‌که مژده
بهشت به او داده شده بود، خود را در
نماز خواندن به رنج می‌انداخت.»
همچنین در عجله ورزیدن نسبت به رسیدن به چیزی می‌فرماید:
«فَكَمْ مِنْ مُسْتَعْجِل بِما إِنْ أَدْركَهُ وَدَّ أَنَّهُ لَمْ يُدْرِكْهُ، وَ ما أَقْرَبَ الْيَوْمَ مِنْ تَباشيرِ غَد.» «ای بسا عجله کننده به چیزی که اگر به آن رسد دوست دارد که ای‌کاش به آن نرسیده بود، امروز بسیار نزدیک است از اوائل فردا.»
این واژه با مشتقّاتش بیست و دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بَشر»، ص۱۳۵-۱۳۶.
