بَرّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَرّ (به فتح باء) یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای خشکی، انسان نیکوکار و نیکی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در موارد گوناگونی از این واژه استفاده نموده است.
واژه
بَرّ (به فتح باء) در «
نهج‌البلاغه» به سه معنی (خشکی، انسان نیکوکار) و (به کسر باء) به معنای
نیکی آمده است.
این واژه به سه معنای مختلف استعمال می‌شود.
۱ـ «برّ» به معنی خشکی چنان‌که امام (علیه‌السلام) در این خصوص می‌فرماید:
«إِيّاكُمْ وَ تَعَلُّمَ النُّجومِ، إِلاّ ما يُهْتَدَى بِهِ في بَرٍّ أَوْ بَحْر.» «مردم از یاد گرفتن
علم نجوم بپرهیزید مگر آن‌چه با آن در خشکی و دریا راه یافته می‌شود.»
توضیح این سخن در نجم خواهد آمد. «الشجرة البریة.»
۲ـ «برّ» به معنی آدم
نیکوکار که آن حضرت (علیه‌السلام) در این باره می‌فرماید:
«فإِنَّهُ لابُدَّ لِلنّاسِ مِنْ أَمير بَرّ أَوْ فاجِر.» «حق آن است که باید برای مردم امامی باشد نیکوکار یا بدکار.»
این سخن اشاره به آن است که جامعه بدون
حکومت اداره نمی‌شود.
۳ـ «برّ» (به کسر باء) به معنی نیکی که امام (علیه‌السلام) در این خصوص نیز فرموده است:
«وَ لَقَدْ أَحْسَنْتُ جِوارَكُمْ ... شُكْراً مِنّي لِلْبِرِّ الْقَليلِ، وَ إِطْراقاً عَمّا أَدْرَكَهُ الْبَصَرُ.» «جوار و نزدیکی شما را خوب کردم، به‌علّت تشکر از خوبی کم و چشم پوشی از آن‌چه چشم می‌بیند.»
ابرار جمع برّ به معنی نیکوکاران است، چنان‌که حضرت (علیه‌السلام) در این باره نیز می‌فرماید:
«جَعَلَنا اللهُ وَ إِيّاكُمْ مِمَّنْ يَسْعَى بِقَلْبِهِ إِلى مَنازِلِ الاْبرارِ بِرَحْمَتِهِ.» «خداوند ما و شما را به
لطف و
رحمت خود از كسانى قرار دهد كه با
دل و جان براى رسيدن به سر منزل نيكان كوشش مى‌كنند.»
مواردی متعدد از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «برّ»، ص۱۲۸-۱۲۷.
