بهشتی شدن با تواضع (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از صفات
عباد الرحمن که
پاداش آن غرفه‌های جاودانه بهشتی است، صفت
تواضع است.
غرفه‌های جاودانه
بهشت،
پاداش بندگان متواضع
خداوند است.
وعباد الرحمـن الذین یمشون علی الارض هونا واذا خاطبهم الجـهلون قالوا سلـما «بندگان (خاص خداوند) رحمان، کسانی هستند که با آرامش و بی تکبر بر
زمین راه می روند و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند (و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها
سلام می گویند (و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند).»
اولـئک یجزون الغرفة بما صبروا ویلقون فیها تحیة وسلـما «(آری،) آنها هستند که درجات عالی بهشت در برابر شکیباییشان به آنان پاداش داده می شود و در آن، با
تحیت و سلام رو به رو می شوند.»
خــلدین فیها حسنت مستقرا ومقاما. «در حالی که جاودانه در آن خواهند ماند چه قرارگاه و محل اقامت خوبی!»
در این
آیه دو صفت از صفات ستوده
مؤمنین را ذکر کرده، اول اینکه: "الذین یمشون علی الارض هونا- مؤمنین کسانی هستند که روی زمین با
وقار و
فروتنی راه می‌روند" و"هون" به طوری که
راغب گفته به معنای تذلل و
تواضع است بنا بر این، به نظر می رسد که مقصود از راه رفتن در زمین نیز کنایه از زندگی کردنشان در بین مردم و معاشرتشان با آنان باشد.
پس مؤمنین، هم نسبت به خدای تعالی تواضع و تذلل دارند و هم نسبت به مردم چنینند، چون تواضع آنان مصنوعی نیست، واقعا در اعماق دل، افتادگی و تواضع دارند و چون چنینند ناگزیر، نه نسبت به خدا
استکبار می ورزند و نه در زندگی می خواهند که بر دیگران استعلاء کنند و بدون
حق، دیگران را پائین تر از خود بدانند و هرگز برای به دست آوردن عزت موهومی که در
دشمنان خدا می بینند در برابر آنان
خضوع و اظهار
ذلت نمی کنند. پس خضوع و تذللشان در برابر مؤمنین است نه
کفار و
دشمنان خدا، البته این در صورتی است که به گفته راغب کلمه"هون" به معنای تذلل باشد. و اما اگر آن را به معنای رفق و
مدارا بدانیم معنای آیه این می شود که، مؤمنین در راه رفتنشان
تکبر و تبختر ندارند.
صفت دومی که برای مؤمنین آورده این است که، چون از جاهلان حرکات زشتی مشاهده می کنند و یا سخنانی زشت و ناشی از
جهل می شنوند، پاسخی سالم می دهند، و به سخنی سالم و خالی از
لغو و
گناه جواب می گویند، شاهد اینکه کلمه سلام به این معنا است آیه" لا یسمعون فیها لغوا و لا تاثیما الا قیلا سلاما سلاما" می باشد، پس حاصل و برگشت معنای این کلمه به این است که:
بندگان رحمان، جهل جاهلان را با جهل مقابله نمی کنند.
نخستین توصیفی که از"عباد الرحمن" شده است، نفی کبر و
غرور و
خودخواهی است که در تمام اعمال
انسان و حتی در کیفیت راه رفتن او آشکار می شود زیرا ملکات اخلاقی همیشه خود را در لابلای اعمال و گفتار و حرکات
انسان نشان می دهند، تا آنجا که از چگونگی راه رفتن یک انسان می توان با دقت و موشکافی به قسمت قابل توجهی از
اخلاق او پی برد.
آری آنها متواضعند، و تواضع کلید
ایمان است، در حالی که غرور و کبر کلید
کفر محسوب می شود، در زندگی روزمره با
چشم خود دیده ایم و در
آیات قرآن نیز کرارا خوانده ایم که متکبران مغرور حتی حاضر نبودند به سخنان
رهبران الهی گوش فرا دهند، حقایق را به باد
مسخره می گرفتند، و دید آنها فراتر از نوک
بینی آنها نبود، آیا با این حالت کبر ایمان آوردن امکان پذیر است؟! آری این
مؤمنان بنده خداوند رحمانند، و نخستین نشانه بندگی همان تواضع است. تواضعی که در تمام ذرات وجود آنان نفوذ کرده و حتی در راه رفتن آنها آشکار است.
"غرفة" از ماده" غرف" (بر وزن حرف) به معنی برداشتن چیزی و تناول آن است، و غرفه به چیزی می گویند که برمی دارند و تناول می کنند (مانند آبی که انسان از
چشمه برای نوشیدن برمی گیرد) سپس به قسمتهای فوقانی ساختمان و طبقات بالای منازل اطلاق شده است، و در اینجا کنایه از برترین منزلگاه‌های بهشت است. و از آنجا که"
عباد الرحمن" با داشتن این اوصاف در صف اول مؤمنان قرار دارند درجه بهشتی آنان نیز باید برترین درجات باشد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۵۴۷، برگرفته از مقاله «تواضع».
