بهداشت و عبادت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
آیات قرآن به رعایت
بهداشت در عبادت توصیه شده است.
ارتباط تنگاتنگ
عبادت ، با
طهارت و نظافت:
«... وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ؛؛
... و ما به
ابراهیم و
اسماعیل امر کردیم که خانه مرا برای
طواف‌کنندگان و مجاوران و
رکوع‌کنندگان و
سجده‌کنندگان پاک و پاکیزه کنید.»
لزوم تطهیر بدن، برای ورود به
مسجدالحرام جهت
طواف:
«ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ؛
بعد از آن باید آلودگیها را از خود بر طرف سازند و به نذرهای خود
وفا کنند، و بر گرد خانه گرامی
کعبه طواف نمایند.»
«تفث» در لغت به معنای چرک و کثافت است
و در روایات به گرفتن
ناخن،
شارب و مانند آن و نیز به برطرف کردن چرک تفسیر شده است.
لزوم تحصیل طهارت و پاکیزگی و شستشو برای عبادت:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَكِن يُرِيدُ لِيُطَهَّرَكُمْ ...؛
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید هنگامی که برای
نماز بپاخاستید صورت و دستها را تا آرنج بشوئید و سر و پاها را تا مفصل (یا برآمدگی پشت پا) مسح کنید و اگر جنب باشید خود را بشوئید (
غسل کنید) و اگر بیمار یا مسافر باشید یا یکی از شما از محل پستی آمده (قضای حاجت کرده) یا با زنان تماس گرفته باشید (
آمیزش جنسی کرده‌اید) و آب (برای غسل یا وضو ) نیابید با خاک پاکی تیمم کنید و از آن بر صورت (پیشانی) و دستها بکشید، خداوند نمی‌خواهد مشکلی برای شما ایجاد کند بلکه می‌خواهد شما را پاک سازد....»
لزوم تیمم بر زمین پاکیزه و عاری از کثافت، برای اقامه نماز:
۱. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَةَ وَأَنتُمْ سُكَارَى حَتَّىَ تَعْلَمُواْ مَا تَقُولُونَ وَلاَ جُنُبًا إِلاَّ عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىَ تَغْتَسِلُواْ وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مِّنكُم مِّن الْغَآئِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ...؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در حال
مستی به نماز نزدیک نشوید، تا بدانید چه میگویید! و همچنین هنگامی که جنب هستید - مگر اینکه
مسافر باشید - تا غسل کنید. و اگر بیمارید، یا مسافر، و یا
قضای حاجت کرده‌اید، و یا با زنان آمیزش جنسی داشته‌اید، و در این حال، آب (برای وضو و غسل) نیافتید، با
خاک پاکی تیمم کنید! (به این طریق که) صورتها و دستهایتان را با آن مسح نمایید....»
۲. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ ...؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید هنگامی که برای نماز بپاخاستید صورت و دستها را تا آرنج بشوئید و سر و پاها را تا
مفصل (یا برآمدگی پشت پا) مسح کنید و اگر جنب باشید خود را بشوئید ( غسل کنید) و اگر
بیمار یا مسافر باشید یا یکی از شما از محل پستی آمده (قضای حاجت کرده) یا با زنان تماس گرفته باشید (آمیزش جنسی کرده‌اید) و آب (برای غسل یا وضو ) نیابید با خاک پاکی تیمم کنید و از آن بر صورت (پیشانی) و دستها بکشید....»
«صعیدا طیبا» یعنی خاک پاک از نجاست و پاکیزه از آلودگی.
لزوم کسب طهارت، برای
مس قرآن:
«لَّا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ؛
و جز پاکان نمی‌توانند آن را
مس کنند.»
بر اساس یک قول، مقصود از «المطهرون» پاک شدگان از حدث و
خبث (با وضو و غسل) است، چنان که روایتی از
امام باقر علیه‌السلام همین نظر را تأیید می‌کند.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۴۶۶، برگرفته از مقاله «بهداشت و عبادت».
